Jeśli dom ma powstać na podstawie indywidualnego projektu, rodzaj ścian zewnętrznych konsultuje się z architektem. Projekty katalogowe natomiast oferowane są w co najmniej dwóch wariantach przegród (dokumentacja taka precyzyjnie określa rodzaj budulca, wymiary elementów - np. pustaków - grubość przegród wraz z ociepleniem, a także podaje niezbędne wyliczenia, dotyczące wytrzymałości czy termoizolacyjności).
Czym dokładnie różnią się poszczególne rodzaje ścian - opisujemy poniżej. Warto jednak pamiętać, że żadna z technologii nie jest idealna, każda ma plusy i minusy, dlatego musimy określić, co jest naszym priorytetem.
Jakie cechy wyróżniają ściany jednowarstwowe?
Dostępność materiałów o dobrych parametrach wytrzymałościowych i termoizolacyjnych sprawiła, że zaczęto wznosić przegrody jednowarstwowe, spełniające wymagania narzucone przez przepisy. Zaletą takiego rozwiązania jest przede wszystkim szybkość budowania. Do wad możemy zaliczyć - problem z wyeliminowaniem mostków cieplnych oraz słabsze parametry termiczne i akustyczne, niż w przypadku konstrukcji warstwowych.
Możliwość szybkiego przeprowadzenia prac wynika z faktu, że ściana taka nie wymaga montażu warstwy ocieplenia. Ponadto wznosi się ją z elementów dość dużych (o grubości 44-50 cm), łatwych w obróbce i w miarę lekkich. Mają one przy tym wysoką izolacyjność cieplną (ściany osiągają wskazany w przepisach współczynnik przenikania ciepła U = 0,23 W/(m2•K)).
Wśród materiałów na ściany zewnętrzne do wyboru są:
- bloczki z betonu komórkowego (lekkich odmian);
- pustaki z ceramiki poryzowanej lub keramzytobetonu - z wkładkami z wełny mineralnej lub styropianu.
Łączy się je na ogół przy użyciu klejowej zaprawy cienkowarstwowej lub zaprawy ciepłochronnej, zapobiegającej ucieczce ciepła między elementami. Z pustaków o powierzchni czołowej profilowanej na pióro i wpust, można murować bez wypełniania zaprawą spoin pionowych. Pozwala to oszczędzić zarówno czas, jak i koszty.
Spoiny pionowe wypełnia się tylko w przypadku, gdy trzeba wmurować przycięte elementy. Można też użyć gotowej zaprawy w postaci poliuretanowej pianki. Przeznaczona jest ona do wznoszenia przegród ze szlifowanych pustaków poryzowanych - o gładkiej powierzchni i precyzyjnych wymiarach.
Gotowy mur najczęściej wykańczany jest od zewnątrz tynkiem tradycyjnym. Nie należy używać w tym celu okładzin z płytek, bo tworzą warstwę o niskiej paroprzepuszczalności.
Ściany jednowarstwowe powinny być wznoszone bardzo starannie, przez wykwalifikowaną ekipę, ponieważ są najbardziej narażone na występowanie mostków termicznych. Powstają one w miejscach, gdzie materiał ścienny - ze względów konstrukcyjnych - musi być zastąpiony betonem. Aby ich uniknąć, należy stosować przy nadprożach okien i drzwi, wieńcu stropowym itp. rozwiązania systemowe, np. prefabrykowane belki nadprożowe i docieplone kształtki.
Czym charakteryzują się przegrody dwuwarstwowe?
Upowszechnienie się nowoczesnych materiałów termoizolacyjnych przyczyniło się do tego, że zaczęto powszechnie murować ściany z ociepleniem. Wybiera je obecnie większość budujących własny dom Polaków, bo jest to optymalne rozwiązanie. Przede wszystkim z uwagi na dostępność materiałów, łatwość budowy (rzadziej zdarzają się błędy wykonawcze), wyeliminowanie mostków termicznych, dobre parametry cieplne (współczynnik U poniżej 0,2 W/(m²·K)) oraz możliwość budowy etapami (ocieplenie muru i wykończenie elewacji można wykonać w kolejnym sezonie).
Niestety, tynk cienkowarstwowy (który zwykle stanowi wykończenie przegrody) ma niską odporność na uszkodzenia mechaniczne. Oprócz tego, nieco trudniejsze jest mocowanie do elewacji cięższych przedmiotów, np. markiz czy anten telewizyjnych.
Ściany takie składają się z warstwy nośnej o grubości 18-25 cm oraz 15-25 cm ocieplenia.
Mur można wznieść z następujących materiałów:
- beton komórkowy;
- pustaki ceramiczne tradycyjne lub poryzowane;
- bloczki wapienno-piaskowe (silikatowe);
- pustaki keramzytobetonowe.
Ich parametry izolacyjne mają drugorzędne znaczenie, gdyż o przenikalności cieplnej ściany przesądza jej ocieplenie. Tworzy ono dodatkową, jednorodną warstwę, pokrywającą miejsca potencjalnych mostków termicznych (jak spoiny poziome i pionowe, nadproża, wieńce). Mury mogą być ocieplane zarówno wełną mineralną, jak i styropianem. Jedynie te z paroprzepuszczalnego betonu komórkowego zaleca się izolować wełną mineralną, która znacznie lepiej przepuszcza parę wodną.
Ocieplenie można mocować do muru na dwa sposoby. Zazwyczaj stosuje się metodę lekką mokrą (zwaną BSO - bezspoinowy system ociepleniowy (ETICS)) - styropian lub wełnę przykleja się do muru, a na koniec elewację wykańcza tynkiem cienkowarstwowym. Przy metodzie lekkiej suchej, termoizolację układa się na ruszcie drewnianym (rzadziej metalowym), a całość osłania wiatroizolacją i okładziną z drewna lub sidingu.
Co warto wiedzieć o konstrukcjach trójwarstwowych?
Na tle pozostałych przegród wyróżniają się dużą odpornością ogniową, najlepszą izolacyjnością akustyczną, elewacją niewrażliwą na uszkodzenia mechaniczne. Do warstwy osłonowej można mocować dość ciężkie przedmioty. Niestety, budowa ścian trójwarstwowych jest najbardziej pracochłonna i najdroższa (szczególnie w przypadku elewacji klinkierowej), wymaga szerszych fundamentów (które zapewnią oparcie ścianie osłonowej), a wadliwie wykonane ocieplenie trudno poprawić, po wykonaniu ścianki osłonowej.
Ściany trójwarstwowe składają się z następujących warstw:
- nośna (20-24 cm) - z pustaków ceramicznych lub keramzytobetonowych, bloczków wapienno-piaskowych albo z betonu komórkowego;
- termoizolacyjna (15-20 cm) - z wełny mineralnej albo styropianu;
- elewacyjna, inaczej osłonowa (6-12 cm) - z dekoracyjnej cegły klinkierowej, silikatowej bądź ze zwykłych, cienkich bloczków lub pustaków.
Dwie pierwsze warstwy wyglądają podobnie, jak w technologii dwuwarstwowej. Dodatkowym elementem jest zaś murowana ścianka elewacyjna, mocowana do muru za pomocą kotew.
- ceramika poryzowana (a, fot. ZCB Owczary),
- ceramika wypełniona wełną mineralną (b, fot. Wienerberger),
- silikat (c, fot. Grupa Silikaty),
- beton komórkowy (d, fot. Bruk-Bet (Termalica)),
- keramzytobeton z wkładką styropianową (e, fot. Hotblock).
Przy zastosowaniu wełny mineralnej, należy pozostawić 3 cm szczelinę wentylacyjną pomiędzy ociepleniem a murem osłonowym. Dzięki temu termoizolacja jest chroniona przed deszczem i wiatrem, a równocześnie wilgoć pochodząca z wnętrza domu swobodnie odparowuje. Natomiast w przypadku użycia styropianu, zwykle rezygnuje się ze szczeliny, bo sam materiał izolacyjny stanowi barierę dla pary wodnej.
Ściany trójwarstwowe można wznieść jednoetapowo, stawiając od razu warstwę nośną, ocieplenie i elewację przed wykonaniem dachu. Takie rozwiązanie stosuje się w przypadku ocieplenia styropianem (materiałem mało nasiąkliwym).
Dwuetapowe przeprowadzenie prac polega na zbudowaniu warstwy nośnej, a dopiero po przykryciu domu dachem - dołożeniu materiału izolacyjnego i elewacji ceglanej. Płyty z wełny mineralnej mocuje się kotwami z talerzykami dociskowymi. W dolnej warstwie cegieł należy umieścić puszki z otworami, umożliwiającymi cyrkulację powietrza i odprowadzanie wilgoci.
Koszty wznoszenia ścian
Analizując koszty omawianych technologii, należy wziąć pod uwagę ściany wykonane na gotowo, a więc uwzględnić zarówno warstwę konstrukcyjną, jak również ocieplenie i wykończenie elewacji. Koszty ścian jedno-, dwu- i trójwarstwowych są podobne i oscylują wokół 200 zł/m2 (materiały plus robocizna). W każdym przypadku znaczny wpływ na tę kwotę mają elementy charakterystyczne dla danego sposobu murowania.
- Przegrody jednowarstwowe
Na ich koszt w pewnym stopniu rzutuje konieczność postawienia odpowiednio grubych ścian fundamentowych. W przypadku zastosowania standardowych materiałów - beton komórkowy lub ceramika poryzowana - zapłacić trzeba 170-200 zł/m2. Użycie pustaków ceramicznych z wkładkami z wełny mineralnej zwiększa wydatek o 70-90 zł.
- Przegrody dwuwarstwowe
Ściany z ceramiki, silikatów albo betonu komórkowego, ocieplone styropianem o grubości 20 cm i wykończone tynkiem cienkowarstwowym, to koszt 150-200 zł/m2.
- Przegrody trójwarstwowe
Ich budowa jest najdroższa z uwagi na wyższą - w porównaniu z konstrukcjami dwuwarstwowymi - cenę warstwy elewacyjnej. W zależności od wybranego na nią materiału, za jeden metr kwadratowy takiej przegrody zapłacimy 200-350 zł. Wykonanie ścianki osłonowej z klinkieru najbardziej podnosi koszty inwestycji.
Wytrzymałość materiałów
Ściany konstrukcyjne muszą znosić obciążenie stropem, dachem czy parcie wiatru. Muszą być zatem odpowiednio wytrzymałe. Pod tym względem bardzo dobre parametry zapewniają takie materiały, jak beton zwykły, ceramika i silikaty - budulce najczęściej stosowane w budownictwie jednorodzinnym.
Jednak z uwagi na to, że domy takie nie są zbyt wysokie, omawiane obciążenia znosi także beton komórkowy czy ceramika poryzowana. Tym bardziej, że w miejscach szczególnie narażonych na obciążenie (filary międzyokienne, nadproża, wieńce) stosuje się na ogół beton zbrojony - czyli materiał solidniejszy niż reszta ściany.
Szczelność oraz izolacyjność
Przegrody zewnętrzne muszą być szczelne - nie powinno przez nie przenikać powietrze. Ważne jest zatem staranne wypełnienie wszystkich spoin zaprawą. W przypadku ścian z pustymi spoinami pionowymi, warto natomiast użyć tradycyjnego grubego tynku wewnętrznego. Jednocześnie przegrody powinny mieć dobrą paroprzepuszczalność (wynikającą z odpowiednio dobranych warstw i materiałów). Dzięki temu, nawet jeśli para wodna wniknie do środka przegrody, to nie ulegnie tam skropleniu. W ostateczności, kondensacja będzie niewielka, a wilgoć odparuje.
Dzięki zdolności ścian do akumulacji ciepła, zimą temperatura w domu jest stabilna (nawet jeśli ogrzewanie nie działa stale), a latem budynek jest mniej podatny na przegrzanie. Parametr ten jest najwyższy w przypadku przegród z materiałów o dużej masie i gęstości - silikatów, betonu, cegły pełnej.
Koszty ogrzewania domu w bardzo dużym stopniu zależą od ciepłochronności ścian, która określana jest przez wartość współczynnika przenikania ciepła U. Zgodnie z przepisami od 2021 r. - 0,20 W/(m²·K).
Jeżeli dom ma się znajdować przy ruchliwej drodze czy linii kolejowej, ściany muszą dobrze tłumić hałas. Powinny być zbudowane z cegły pełnej, betonu lub silikatów. Ponadto pod tym względem najlepiej wypadają przegrody trójwarstwowe z ociepleniem z wełny mineralnej i pustką powietrzną. W ścianach dwuwarstwowych wykończonych tynkiem nie ma różnicy między wełną i styropianem (wbrew powszechnej opinii). Nie zapominajmy jednak, że hałas przenika głównie przez okna, które nie tłumią tak dobrze, jak ściany, dlatego od strony źródła hałasu zaplanujmy ich jak najmniej.
Małgorzata Kolmus
fot. otwierająca: ZCB Owczary
Zdaniem naszych Czytelników
Gość Młody inwestor
22 Aug 2019, 14:39
A ja głupi myślałem, że jak ściana dwuwarstwowa to będą dwie warstwy pustaka, dzięki za wyjaśnienie
Gość macko
29 Sep 2017, 06:38
Nie ma tu uwzględnionych kosztów robocizny, które przy ścianie jednowarstwowej są zdecydowanie najniższe. Jednowarstwową ścianę można wymurować o 20-30% taniej niż ściana dwuwarstwowa. Także ten element trzeba zawsze uwzględnić przy takiej kalkulacji.