Dachy nieużytkowe, czyli nieobciążone są projektowane jako powierzchnie nieprzeznaczone do ciągłego użytkowania przez pieszych, przez ruch samochodowy lub jako powierzchnie dachów zielonych. Jedyne obciążenia (poza ciężarem własnym elementów pokrycia oraz oddziaływaniami od wiatru, śniegu itp.) ograniczone są do obciążeń spowodowanych wykonywaniem czynności konserwacyjnych i naprawczych.
Dachy użytkowe są to: powierzchnie przeznaczone do użytkowania przez pieszych, np.: tarasy, balkony, przejścia, chodniki, przeznaczone na dachy zielone lub jakiekolwiek inne typy dachów pokryte zielenią, obciążone wyposażeniem (kolektory słoneczne, ogniwa słoneczne, urządzenia dźwigowe lub inne wyposażenie eksploatacyjne budynku zlokalizowane na dachu).
Pochylenie powierzchni dachowych
Powierzchnie przewidziane do pokrycia warstwą izolacji wodochronnej powinny mieć pochylenie o wartości przynajmniej 2% (~1°) w celu zapewnienia minimalnego odpływu wód opadowych.
Wewnętrzne przewody odwadniające powinny mieć odpowiedni spadek w celu zapewnienia właściwego przepływu wód opadowych zebranych z powierzchni dachu.
Dachy z pochyleniem o wartości mniejszej niż 2% (~1°) są konstrukcjami specjalnymi i powinny być brane pod uwagę jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Dachy i rynny ze spadkiem o wartości poniżej 2% wymagają zastosowania odpowiednich środków zapobiegawczych w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia zastoisk wody. Ewentualnie nagromadzona woda w dolnej części stropu z blachy trapezowej może być odprowadzona poprzez uprzednio wykonane otwory odwadniające.
Dachy płaskie - warstwa paroizolacyjna
Paroizolacja zapobiega dyfuzji pary wodnej powodującej uszkodzenie całego układu warstw dachowych (oraz obniżenie przede wszystkim ich właściwości termoizolacyjnych). Warstwa ta jest niezbędna w przypadku dachów niewentylowanych. Warstwa paroizolacji może być luźno układana lub, częściowo albo całkowicie, przyklejona do podłoża. Połączenia zakładkowe muszą być w pełni sklejone (uszczelnione). W przypadku stosowania jako paroizolacji folii PE, połączenia zakładkowe muszą być w pełni uszczelnione z zastosowaniem odpowiedniej taśmy klejącej.
Dachy płaskie - izolacja cieplna
Sztywne piankowe płyty termoizolacyjne nie powinny mieć powierzchni większej niż 1 m2 w przypadku klejonych systemów dachowych. Długość każdej z krawędzi sztywnych piankowych płyt termoizolacyjnych nie powinna być większa niż 1,25 m.
Materiały termoizolacyjne zlokalizowane pod warstwą paroizolacji (np. lekki beton lub pustki niewentylowane) mogą powodować występowanie wewnętrznej kondensacji pary wodnej w tych warstwach.
Płyty ze szkła piankowego powinny być przyklejane do podłoża klejem bitumicznym lub innym środkiem klejącym w przypadku układania na ciągłej, jednorodnej powierzchni. W przypadku układania bezpośrednio na stropie, podłoże musi być odpowiednio wypoziomowane i gładkie. Jeśli warstwa izolacji termicznej ułożona jest ponad warstwą izolacji wodochronnej, jest ona poddawana oddziaływaniu czynników atmosferycznych (m.in. opady deszczu). W związku z tym należy stosować odpowiednie materiały (np. polistyren ekstrudowany) charakteryzujące się bardzo niską nasiąkliwością.
Dla dachów balastowych odwróconych obowiązują następujące zasady:
- izolacja termiczna układana nad warstwą izolacji wodochronnej wymaga stabilnego podłoża (np. strop betonowany);
- gdy izolacja układana jest w jednej warstwie, musi mieć felc;
- ponad warstwą izolacji termicznej należy stosować odpowiednie warstwy rozdzielające, np. maty drenażowe, geowłókniny itp., zapobiegające penetracji zanieczyszczeń (w szczególności pyłów itp.) pod warstwę izolacji termicznej;
- izolacja termiczna, ze względu na siły wiatrowe, musi być balastowana;
- odwodnienie dachu powinno być zaprojektowane w taki sposób, aby nie dopuścić do występowania wody pod warstwą izolacji termicznej. Jeżeli jest to konieczne, powinny zostać ukształtowane odpowiednie spadki.
Rys. 1. Dach płaski na podłożu betonowym - dach balastowy
1. Podłoże - beton
2. Izolacja paroszczelna - folia lub papa bitumiczna, ułożona na zakładkę, a zakłady sklejone
3. Izolacja termiczna - np. płyty poliuretanowe o wymiarach 1200/600 mm, ułożone na izolacji paroszczelnej
4. Pokrycie dachowe - folia z tworzywa sztucznego lub papa bitumiczna ułożona na płytach termoizolacyjnych
5. Balast - np. żwir (Rys. Recticel Izolacje)
Dachy płaskie - wykonanie izolacji przeciwwodnej
Pochylenie dachu może odbiegać od przyjętego w projekcie:
- w granicach dopuszczalnych określonych w odpowiednich tolerancjach;
- z powodu różnić w grubości stosowanych materiałów;
- z powodu występowania na powierzchni pokrycia zakładów itp. wynikających z układania poszczególnych warstw materiałów.
Na dachach, których zaprojektowany spadek wynosi max. ok. 5% (~3°), występowanie ewentualnych zastoisk wody jest nieuniknione. W miejscach połączeń arkuszy izolacji wodochronnej z obrzeżami z drewna, lub innych podobnych detali mogą występować nieznaczne różnice w izolacyjności termicznej tych miejsc, co może objawiać się na przykład w postaci oszronienia spodniej strony dachu, cieńszą warstwą śniegu lub występowaniem nieznacznego zawilgocenia.
Występowanie takich objawów nie stanowi defektu pokrycia dachowego. Uzyskanie całkowitego przyklejenia warstw klejonych do podłoża bez jakichkolwiek pęcherzy nie jest zawsze możliwe w warunkach budowy - dopuszcza się występowanie pojedynczych pęcherzy.
Na powierzchni pokrycia (izolacji wodochronnej) występować mogą:
- ciemniejsze powierzchnie;
- małe lokalne zastoiska wody;
- drobne pofałdowania lub zmarszczki;
- gromadząca się woda na połączeniach arkuszy materiału izolacyjnego,
- wypływy materiału klejącego wierzchnią warstwę izolacji wodochronnej (np. wypływ materiału bitumicznego w przypadku pap bitumicznych). Wszystkie te zjawiska nie stanowią defektu w wykonaniu płaskiego pokrycia dachowego i nie mogą obniżać jego właściwości użytkowych.
Dachy płaskie - zakłady arkuszy izolacji
Każdorazowo i bezwzględnie należy wykonywać odpowiedni zakład poszczególnych arkuszy materiału wodochronnego. Przy papach bitumicznych zakłady powinny wynosić co najmniej 8 cm, natomiast przy membranach z tworzyw sztucznych zakład rolek wzdłuż linii zgrzewania wynosi co najmniej 4 cm. Należy unikać występowania podwójnych zakładów typu T (łączenie w jednym miejscu czterech sąsiednich arkuszy), np. poprzez odpowiednie przesunięcie połączeń.
Dachy płaskie - Dodatkowe środki
W przypadku nachylenia połaci dachowej powyżej 5% (~ 3°) konieczne jest zastosowanie dodatkowych środków, które zapobiegną zsuwaniu się warstw pokrycia dachu w kierunku nachylenia, w szczególności, gdy dach będzie nagrzany przez słońce. Konieczne może być osobne lub łączone zastosowanie następujących środków:
- zabezpieczenie izolacji wodochronnej na górnej krawędzi (kalenica) poprzez umocowanie łącznikami o średnicy ok. 5 cm;
- umocowanie przy użyciu taśm metalowych, ewentualnie blach laminowanych (listew montażowych); przeciągnięcie hydroizolacji przez kalenicę i umocowanie od górnej strony;
- stosowanie pap zgrzewanych oraz pap dachowych do dachów stromych;
- stosowanie, do warstw sklejanych stałych, mas klejowych lub innych odpowiednich klejów;
- stosowanie pap dachowych o dużej wytrzymałości na rozciąganie;
- układanie pasm w kierunku nachylenia, podział długości pap;
- montaż wsporników (np. drewnianych) do umocowania warstw izolacji cieplnej oraz wodochronnej.
Dachy płaskie - zabezpieczenie izolacji wodochronnej przeciwko siłom ssącym wiatru
Liczba łączników (na jednostkę powierzchni) zależy od wartości sił odrywających, sposobu instalacji, jak również typów łączników. Wszystkie tego typu elementy powinny być odpowiednio zaplanowane i ostatecznie ustalone już na etapie projektu i ujęte w dokumentacji przetargowej.
Jako regułę przyjmuje się, że łączniki mocujące izolację wodochronną do podłoża stanowią stabilizację warstwy izolacji termicznej oraz paroizolacji. W miejscach, takich jak np. wewnętrzne powierzchnie pokrycia dachowego, może się okazać konieczne zastosowanie mocowania mechanicznego lub klejenia płyt izolacji termicznej.
Dachy płaskie - zabezpieczenie balastem
W celu zapewnienia ochrony przed odrywaniem warstw izolacyjnych, możliwe jest zastosowanie następujących materiałów balastujących:
- żwiru o uziarnieniu 1,6/3,2 cm i grubości warstwy min. 5 cm;
- płyt chodnikowych (lub innych płytek betonowych) ułożonych na warstwie żwiru (lub specjalnych podkładkach plastikowych umożliwiających regulację wysokościową w celu zapewnienia odpowiedniego wypoziomowania nawierzchni) przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej (żwir od warstwy izolacji wodochronnej lub termicznej);
- różnego rodzaju bloków betonowych ułożonych również na warstwie żwiru przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej;
- bloków betonowych, o wym. ok. 2,5/2,5 m i grubości ok. 10 cm, ułożonych na podkładzie z zaprawy cementowej i warstwie rozdzielającej lub ochronnej;
- gazonów z zielenią lub ogólnie ziemi roślinnej z nasadzeniami (wraz z odpowiednimi warstwami drenażowymi i ochronnymi).
W rejonie krawędzi oraz narożników dachu, luźno ułożone materiały mogą być zdmuchiwane przez wiatr (lub wyrzucane przez ptaki). W związku z tym w tych rejonach zaleca się stosowanie wykończenia z płytek betonowych (lub zastosowanie odpowiednich siatek ochronnych).
Dachy płaskie - ciężkie warstwy ochronne
Zasadniczo, do wykonania ciężkiej warstwy ochronnej w postaci żwiru, używa się materiału o uziarnieniu 1,6/3,2 cm. Warstwa taka ma przeciętnie grubość min. 5 cm. Taka warstwa żwiru może zawierać materiał, który nie jest odporny na działanie mrozu.
Spękane lub pokruszone ziarna żwiru są nieuniknione i nie mogą być postrzegane jako elementy stanowiące defekt całej warstwy. Nie wpływa to w żaden sposób na jej właściwości ochronne, jak również na funkcję jako warstwy balastującej. Jeżeli warstwa żwiru stosowana jest również jako warstwa balastująca, jej grubość i wynikający z tego ciężar na jednostkę powierzchni powinny być tak dobrane, aby zrównoważyć oddziaływanie sił odrywających wiatru.
Nawierzchnie dachowe przeznaczone do ruchu pieszego wykonuje się np. z płyt chodnikowych lub płyt fasadowych na żwirze lub łupku o grubości około 3 cm. Na izolacjach wodochronnych z pasm bitumicznych można, a na izolacjach z pasm tworzyw sztucznych koniecznie trzeba położyć warstwę ochronną.
Nawierzchnie tarasów powinny mieć nachylenie wynoszące co najmniej 1% (~0,5°).
Wykorzystanie ewentualnych regulowanych podstawek dystansowych do wypoziomowania warstwy nawierzchniowej jest możliwe w przypadku, gdy podłoże jest stabilne. Pod spodem zalecane są warstwy ochronne.
Ciężką warstwę ochronną stanowi również roślinność dachowa. W przypadku dachów zielonych należy rozróżnić podział na zieleń intensywną oraz ekstensywną. Ma to szczególne znaczenie w przypadku doboru grubości warstw wegetacyjnych, jak również jego właściwości w odniesieniu do typu roślinności. Ekstensywna roślinność zasadniczo wymaga relatywnie cienkiej warstwy glebowej.
Powyższe znajduje zastosowanie w przypadku roślin, które nie osiągają wysokości większej niż 15 cm. Zastosowanie zieleni ekstensywnej stanowi również alternatywę w stosunku do warstwy żwiru jako warstwy balastowej lub warstwy ochronnej.
Dachy płaskie - detale dachowe
Wszelkie połączenia, szczeliny dylatacyjne itp. na elementach wykończenia izolacji wodochronnej powinny zapewniać szczelność aż do ich najwyższych punktów, jak również muszą zapewniać możliwość przeniesienia naprężeń termicznych i mechanicznych oraz być odporne na działanie czynników atmosferycznych. Wykończenie izolacji przeciwwodnej na powierzchniach pionowych Wysokość wykończenia izolacji na powierzchni pionowej powinna wynosić:
- 15 cm;
- przynajmniej 12 cm dla dachów o pochyleniu do 9% (~5°);
- przynajmniej 10 cm dla dachów o pochyleniu przekraczającym 9% (~5°).
Powyższe wysokości należy odnosić względem poziomu najwyższych warstw wykończeniowych, nawierzchniowych itp., czyli takich jak na przykład żwir. Powyższe wartości są wartościami minimalnymi i mogą być one odpowiednio zwiększone przez krajowe przepisy.
Dodatkowo w miejsca, gdzie może występować gruba pokrywa śniegu konieczne może się okazać zwiększenie wysokości wykończenia izolacji. Wykończenie izolacji na powierzchni pionowej musi być zabezpieczone przeciw jej zsunięciu się. Wykonuje się to poprzez mocowanie izolacji wzdłuż górnej krawędzi.
Listwy mocujące, które dodatkowo zapewniają również ochronę przed penetracją wody muszą być odpowiednio sztywne, aby na całej swej długości, w jednakowy sposób dociskały warstwę izolacji wodochronnej. Łączniki zastosowane do mocowania listwy powinny zapewniać odpowiedni docisk mocowanej izolacji, a odległość między nimi nie powinna przekraczać 20 cm. Dodatkową ochronę przed penetracją wody w rejonie mocowania listwy zapewniają obróbki blacharskie.
Dachy płaskie - izolacja przebić i przejść instalacji przez warstwy izolacji wodochronnej
Odległość pomiędzy przebiciami, czy też przeprowadzeniami, jak również od innych elementów wykończenia (np. attyk, ścian itp.) powinna wynosić min. 30 cm, aby możliwe było poprawne wykończenie i uszczelnienie takiego miejsca. Wartość ta powinna być mierzona od krawędzi kołnierza lub innej podobnej obróbki zastosowanej jako element wykańczający.
Dachy płaskie - odwodnienie połaci dachowej
Powierzchnie dachowe odwadniane za pośrednictwem wpustów, bez względu na ich powierzchnię, powinny mieć minimum dwa wpusty odwadniające albo jeden wpust oraz przelew awaryjny. W przypadku tarasów odwodnienie musi być zapewnione z poziomu izolacji wodochronnej.
Opracowanie: redakcja
Na podstawie materiałów Stowarzyszenia DAFA
* "Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną" nie są dokumentem obowiązującym (nie mają mocy prawnej), ale jednocześnie są uznanym przez międzynarodowe środowisko branżowe standardem dla projektowania i wykonawstwa dachów płaskich, a także punktem odniesienia w wielu kwestiach spornych (także dla spraw sądowych).
Dodaj komentarz