Dom inteligentny - dlaczego warto go mieć i jakie są możliwości instalacji inteligentnych?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Dlaczego warto mieć dom inteligentny?
• Jak działa dom inteligentny?
• Instalacja inteligentna - czy lepiej mieć system otwarty, czy zamknięty?
• Dlaczego instalacja inteligentna musi być dobrze przemyślana?
• Jaki zakres działania ma instalacja inteligentna?

Przed pojawieniem się technologii domu inteligentnego każda instalacja w budynku wypełniała tylko jedno konkretne zadanie (np. kocioł ogrzewał dom i c.w.u., system alarmu i monitoringu strzegł bezpieczeństwa mieszkańców i ich majątku itd.) i do obsługi miała własną automatykę z oddzielnymi sterownikami i pilotami.

Problem z różnorodnym sterowaniem pojawił się w momencie, kiedy posiadacze domów zaczęli wykorzystywać coraz liczniejsze nowoczesne instalacje i osprzęt typu wentylacja i klimatyzacja, wielorakie oświetlenie, multimedia, rolety i markizy zewnętrzne, automatyczne nawadnianie. Inżynierzy i elektronicy połączyli wtedy siły i opracowali inteligentne technologie, które skupiają rozmaite domowe urządzenia w jeden system i umożliwiają jednolite sterowanie nimi. Łatwiejsze zarządzanie jest jednak tylko jedną z wielu zalet technologii myślącej za człowieka.

Dlaczego warto mieć dom inteligentny?

Mając pod własnym dachem taką technologię, można jeszcze m.in.: obniżyć koszty użytkowania budynku, zwiększyć poczucie bezpieczeństwa i komfortu, umilić czas spędzany w domowym zaciszu, a jeśli zainwestuje się w elastyczny system automatyki, można go dowolnie rozbudowywać i dostosowywać do wciąż zmieniających się wymagań i sposobu życia. Co przy tym jest istotne - nie trzeba być z wykształcenia elektronikiem aby umieć go obsługiwać.

Wyposażając dom w automatykę warto wybrać system, który w przyszłości będzie można rozbudowywać, wpinając np. kamerę w pokoju małego dziecka. (fot. Fibaro)

System inteligentny w domu, to dla nas:

• Oszczędności

Z punktu widzenia ekonomii, prawidłowo skonfigurowana instalacja inteligentna skutecznie zmniejsza zużycie energii elektrycznej i gazu. Obliczono, że w jednorodzinnych domach oszczędności tych nośników energii sięgają nawet 30%.

System inteligentny, współpracując z czujnikami ruchu, może każdorazowo gasić światło po stwierdzeniu, że w pomieszczeniu nikt już nie przebywa. Zawsze po otwarciu okna bądź drzwi tarasowych, wyłączy wentylację mechaniczną i klimatyzację. Na czas snu, wyjazdu do pracy i szkoły, albo na dłuższy urlop - obniży temperaturę w pomieszczeniach oraz odłączy od sieci elektrycznej zbędne urządzenia. Zapobiegnie też np. marnowaniu wody, bo system automatycznego nawadniania nie włączy się jeżeli niedawno padał deszcz.

• Bezpieczeństwo i wygoda

Z punktu widzenia bezpieczeństwa najważniejszą zaletą "myślącej" technologii jest jej efektywna praca, wynikająca z możliwości wymiany informacji pomiędzy wszystkimi sprzężonymi elementami. Jeśli pojawiają się wewnątrz lub na zewnątrz budynku zdarzenia potencjalnie niebezpieczne dla mieszkańców, bezzwłocznie na nie reaguje, wszczynając procedury alarmowe, zabezpieczające, odstraszające. Wygoda operowania systemem polega na zdalnym wykonywaniu za użytkowników szeregu czynności kontrolnych i zarządzających.

Jak działa dom inteligentny?

Pracą systemu zawiaduje komputer (rozbudowany sterownik), zbierający i przetwarzający sygnały płynące do niego z różnorodnych czujników rozmieszczonych w domu i w ogrodzie. Do przesyłania sygnałów służą kable elektryczne lub fale radiowe. Czujniki (ruchu, wilgotności, ciśnienia, natężenia światła, zalania, dymu, czadu, gazu usypiającego, itp.) rejestrują zmiany wewnątrz i na zewnątrz i przekazują je do jednostki centralnej. Są też układy bez jednostki centralnej, w których każdy z elementów sam decyduje które sygnały z czujek są dla niego istotne.

Jakakolwiek zmiana zachodząca w jednym podsystemie natychmiast dociera do pozostałych. Wszystkie podsystemy uwzględniają ją i bezzwłocznie adekwatnie reagują. Przykładowo, po zarejestrowaniu ruchu na zewnątrz budynku w trakcie nieobecności mieszkańców, system wysyła informację do biura ochrony obiektu i do właścicieli, a jednocześnie wykonuje na miejscu ciąg działań zaradczych - np. zapala oświetlenie w domu i w ogrodzie, włącza sygnał dźwiękowy, opuszcza rolety zewnętrzne, blokuje drzwi.

Jeśli innym razem właściciele pozostawią otwarte okno, system również natychmiast ich o tym zawiadamia, ale przede wszystkim zmienia działanie ogrzewania i wentylacji, by nie ponosili zbędnych kosztów.

Instalacja inteligentna pozwala na zarządzanie niemal wszystkimi urządzeniami w domu za pomocą laptopa, telefonu komórkowego czy tableta. (fot. Zamel)

System inteligentny w domu: lepiej mieć system otwarty, czy zamknięty?

Duża elastyczność to jeden z ważniejszych parametrów doboru systemu automatyki domowej. Dzięki niej można wielokrotnie przeprogramować system i dopasować do aktualnych potrzeb mieszkańców, rozbudować oraz dołączyć nowe urządzenia i funkcje w przyszłości. Możliwość rozbudowy zależy jednak od dobrego projektu i rodzaju zastosowanej inteligentnej technologii.

Tak zwane systemy zamknięte oferują produkty (technologię, programy, urządzenia, itp.) tylko jednego producenta. Wybierając tego rodzaju system, inwestorzy nie mogą skorzystać z produktów innych firm. Zupełnie odwrotnie jest w tak zwanych systemach otwartych. Oprogramowanie, urządzenia i osprzęt do nich wytwarza wielu programistów i wiele firm. Jednym z popularnych systemów otwartych, nadającym się do budownictwa jednorodzinnego, jest na przykład system KNX, występujący wcześniej pod nazwą EIB. Wszystkie wykorzystywane w tym systemie produkty są kompatybilne, choć wytwarza je ponad 100 firm.

Systemy inteligentne nie są tanie, więc lepiej z góry zadbać o to, by perfekcyjnie obsługiwały indywidualne wymogi każdego domownika oraz budynku, w którym mieszka. Przed wykonaniem projektu warto poznać możliwości kilku systemów, otwartych i zamkniętych.

Instalacja inteligentna to wielopłaszczyznowy projekt

W stawianym budynku można zastosować instalację inteligentną opartą na tradycyjnym okablowaniu. W istniejącym - łatwiejsze jest założenie radiowych systemów bezprzewodowych. Choć te drugie zwykle są droższe od konwencjonalnych (kablowych), unika się kucia ścian i uciążliwego dla mieszkańców remontu.

Jak należy poprowadzić kable, gdzie umieścić czujniki i wszelkie inne niezbędne elementy systemu (tj. silniki napędów, siłowniki, sterowniki, przyciski) powinien szczegółowo określić autor projektu. Najlepiej, jeśli zawiera szereg projektów wykonawczych, dotyczących konkretnych instalacji - elektrycznej, alarmowej, multimedialnej i, oczywiście, inteligentnej. Przed przystąpieniem do sporządzania projektu konieczna jest dogłębna analiza potrzeb i wymagań mieszkańców.

Napęd do bramy wjazdowej i garażowej, wideodomofon oraz oświetlenie ścieżki prowadzącej do domu i podjazdu to podstawowe elementy automatyki z dziedziny kontroli dostępu. (fot. Somfy)

Szeroki zakres systemu inteligentnego

Dla użytkowników jednorodzinnych budynków funkcją must-have automatyki inteligentnej jest zdalna obsługa instalacji grzewczej i elektrycznej. Zwykle chętnie obejmują nią również instalacje odpowiadające za bezpieczeństwo domu i jego mieszkańców, instalację wentylacyjną i klimatyzacyjną. Oczywiście możliwy jest jeszcze bardziej rozbudowany zakres działania.

System inteligentny dla domu obejmuje:

• Ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja

Sterowanie temperaturą i wilgotnością powietrza w inteligentnym budynku opiera się o czujniki temperatury umieszczone w każdym pomieszczeniu, stację pogodową na zewnątrz oraz czujniki wilgotności powietrza. W momencie, gdy użytkownicy opuszczają dom, system obniża temperaturę, zamyka okna, oszczędniej zarządza wentylacją i klimatyzacją. Po powrocie domowników (bądź wyprzedzając ich powrót), elementy systemu rozpoczynają pracę w innym trybie, szybko doprowadzając pomieszczenia do komfortowej temperatury i wilgotności. Ekonomiczny tryb pracy urządzeń można zaprogramować w pomieszczeniach rzadko używanych i w godzinach nocnych,a tryb urlop - podczas wyjazdów.

• Oświetlenie

W pomieszczeniach lampy zdalnie zapalają się lub gasną, świecą jaśniej lub przyciemnionym światłem, dzięki czujnikom ruchu (np. typu PIR) oraz czujnikom natężenia światła. Na zewnątrz (w ogrodzie, na tarasie, przy bramie wjazdowej i furtce) regulacją punktów oświetlenia zajmują się czujniki zmierzchowe. W wielu inteligentnych domach konfiguruje się, z wybranych punktów oświetleniowych, tzw. sceny świetlne. Mają zastosowanie wszędzie tam, gdzie warto wykreować indywidualny nastrój, m.in. w reprezentacyjnym holu, salonie, jadalni, kuchni, pokoju multimedialnym.

Tak zwane trasy świetlne wytycza się natomiast dla uzyskania efektownego wjazdu na posesję, dojazdu do garażu i wejścia do domu, albo kiedy mieszkańcy potrzebują w nocy dotrzeć do toalety (wtedy zazwyczaj wykorzystuje się światło ściemnione lub delikatne światło diod LED). Dodatkowo, przy pomocy światła możliwe jest symulowanie obecności w budynku, ta funkcja bezpośrednio łączy się z funkcją bezpieczeństwa.

• Alarm i monitoring

System inteligentny integruje się z instalacją alarmową, ewentualnie monitoringu budynku. Jest niezastąpiony w ochronie przed zdarzeniami losowymi, wywołanymi przez pożar, czad, gaz itp. Bezpieczeństwa domowników i budynku mogą strzec liczne czujniki ruchu, dymu, czadu, gazu (w tym usypiającego). Zamontowany przy łóżku właściciela przycisk "panika" uruchamia szereg zdarzeń - wysyła informację do biura ochrony, może uruchomić sygnał dźwiękowy lub zapalić światła w budynku.

Ciekawym zabezpieczeniem jest kontrola dostępu - mieszkańcy posługują się indywidualną kartą albo kluczem, rozpoznawalnym przez system w ich domu. Przydatnym rozwiązaniem jest specjalny przycisk, którym wychodząc z domu, można wyłączyć wszystkie niepotrzebne podczas naszej nieobecności urządzenia elektryczne (oczywiście poza lodówką, kotłem grzewczym itp.). Dzięki jednemu przyciskowi zyskujemy stuprocentową pewność, że żelazko, piekarnik, kawiarka, płyta indukcyjna przestają działać.

• Rolety, markizy, żaluzje

Latem, w momentach zbyt mocnego nasłonecznienia, zdalne sterowanie pozwala odciążyć funkcjonowanie wentylacji lub klimatyzacji, poprzez samoczynne opuszczanie żaluzji, rolet czy markiz nad tarasami i balkonami. W zimie opuszczenie zewnętrznych rolet dodatkowo chroni wnętrza przed mrozem i wspomaga system grzewczy.

• Multimedia

Ogromna ilość użytkowników włącza do systemu inteligentnego tak zwany multiroom, czyli system wielostrefowego nagłośnienia oraz system kina domowego. Dzięki integracji systemu multiroom z głośnikami i sterownikami, zamontowanymi w każdym pomieszczeniu, mogą korzystać z nowoczesnego sprzętu audio w całym budynku. Dźwięk "wędruje" z nimi z pokoju do pokoju.

• System podlewania

Uruchomienie automatycznego nawadniania następuje po przesłaniu informacji do sterowników przez czujniki zmierzchu i czujniki wilgotności gruntu. Czujnik ruchu w pobliżu zraszacza zabezpiecza użytkowników ogrodu przed niepożądanym zmoczeniem, natomiast czujnik deszczu blokuje system nawadniania podczas dłuższych opadów.

• Zapełnienie szamba i zbiorników deszczówki

Czujniki poziomu zapełnienia szamba, sprzężone z systemem inteligentnego domu, pozwalają na uniknięcie wypływu nieczystości na działkę. Informują właścicieli (np. przy pomocy SMS) o konieczności wezwania wozu asenizacyjnego. Świetnie sprawdzają się również w zbiornikach deszczówki.

Lilianna Jampolska
fot. otwierająca: Somfy