Malujemy ściany, czyli jak dobrać farbę do wnętrza

Czego dowiesz się z artykułu?

• Dlaczego farby są najpopularniejszym sposobem wykańczania ścian?
• Jakie parametry farb musimy brać pod uwagę przy wyborze?
• Jakie rodzaje farb do wnętrz znajdziemy na rynku?
• Czym charakteryzują się farby dekoracyjne, tablicowe, magnetyczne, strukturalne i fosforyzujące?
• Na co uważać, łącząc ze sobą różne kolory i fakturę?
• Jakie są podstawowe zasady malowania ścian?

Dlaczego farby są najpopularniejszym sposobem wykańczania ścian? 

Mimo różnorodności materiałów do wykańczania ścian (np. z drewna, kamienia, ceramiki, gipsu, tworzyw sztucznych, korka), farby nadal są najpopularniejsze. Wynika to z faktu, że producenci bardzo unowocześnili i urozmaicili preparaty do malowania, przewidzieli je do różnych konkretnych zastosowań i każdego rodzaju pomieszczeń. Dodatkowo oferują je w niskiej cenie i w bogatej gamie kolorystycznej.

Tylko od właścicieli domów albo mieszkań zależy, czy sięgną po wyroby standardowe, czy przeznaczone do zadań specjalnych (dekoracyjne, tablicowe, magnetyczne, strukturalne). Jedno jest pewne - dawno minęły czasy malowania ścian pokojów zwykłymi emulsyjnymi farbami i szlaczkami z gumowego wałka oraz wykonywania lamperii z farby olejnej w łazienkach i kuchniach.

Niektórzy preferują rozwiązania najprostsze - malują ściany tym samym wyrobem, używając najwyżej dwóch lub trzech kolorów lub kilku odcieni jednej barwy. Inni wolą wykorzystać różne specjalistyczne preparaty - np. w celu uzyskania ciekawej dekoracji w wyznaczonym miejscu, nadania powierzchni wybranej właściwości (magnetycznej, tablicowej), bądź odporności na niekorzystne czynniki, tj. podwyższoną wilgotność powietrza, ścieranie, zabrudzenia. Dobór rodzaju farby teoretycznie nie jest trudny - wystarczy przeczytać kartę techniczną i poznać cechy oraz zastosowanie (odporność na ścieranie, stopień połysku).

Dla wielu właścicieli wykańczających nowy dom albo remontujących stary zazwyczaj kłopotliwe okazuje się dobranie kolorystyki farb w taki sposób, żeby utworzyły harmonijną, zarazem modną i nieoklepaną aranżację w pomieszczeniach, a także żeby były praktyczne w użytkowaniu. Aby nie pogubić się w bogatej gamie wyrobów malarskich, zaleca się współpracę z architektem wnętrz, chociaż może to kosztować kilka lub kilkanaście tysięcy złotych. W ramach usługi otrzymuje się szczegółowe wizualizacje, wykaz potrzebnych farb wraz z ich rodzajem, kolorem i symbolem oraz gwarancję, że właściwy preparat trafi do konkretnego pomieszczenia.

Nie wszystkie ściany muszą mieć taki sam kolor. (fot. Beckers)

Najważniejsze parametry farb

Każdy producent wyposaża swoje wyroby w kartę techniczną, w której opisuje istotne parametry. Podczas doboru farb kupujący na pewno powinni wziąć pod uwagę trzy podstawowe.

Może cię zainteresować

Jak tynkować ścianę, a jak sufit? Krok po kroku Jak wzmocnić naroża ścian i uniknąć ich uszkodzenia w trakcie użytkowania mieszkania? Lampa MONO - łatwy montaż nawet w cienkich płytach g-k Jaki jest możliwy rozstaw profili w suficie podwieszanym? Sucha zabudowa w łazience - jak nie popełnić błędów budowlanych? Tynkowanie latem i zimą tynkiem gipsowym Alfa Dolina Nidy Jak wykończyć ściany w niebanalnych wnętrzach? Jak odnowić stare ściany mieszkania w kamienicy? Sekrety mistrzowskiej renowacji Jak szpachlować płyty gipsowo-kartonowe ze spłaszczoną krawędzią? Jak uzyskać idealnie gładką ścianę lub sufit? Jak kłaść panele winylowe na ścianę? Tynk hybrydowy maszynowy - gipsowy czy cementowy? Czy wybór jest konieczny?

Zobacz więcej Zwiń

Klasa odporności na ścieranie określana jest w skali od I do V, z tym że tylko klasa I i II gwarantuje wysoką wytrzymałość na szorowanie na mokro. Farby klasy III są dostatecznie odporne na ścieranie na sucho, natomiast IV i V - nie są odporne na ścieranie.

Stopień połysku producenci najczęściej określają jako głęboki mat, mat (satyna), połysk średni (półmat) i połysk. Niektórzy do farb satynowych używają oznaczenia eggshell (porównując je do skorupki jaja).

Stopień połysku jest istotny podczas użytkowania powłoki na ścianie - matowe maskują nierówności, lecz są mniej odporne na ścieranie. Te z połyskiem mniej się brudzą i łatwiej myją, wydobywają intensywność koloru, powiększają pomieszczenia. Najlepszy efekt uzyskuje się na powierzchniach gładkich, wręcz odradza się stosowanie ich na nierównych, ponieważ uwypuklają wszelkie niedoskonałości.

Zawartość LZO (lotnych związków organicznych) w farbach jest ściśle regulowana przepisami. Tego rodzaju związki negatywnie wpływają na zdrowie ludzi i zwierząt oraz środowisko naturalne, dlatego warto kupować preparaty ich pozbawione, ewentualnie z niedużą zawartością, hipoalergiczne, z atestami i certyfikatami. Obecność i stężenie LZO ma szczególne znaczenie w przypadku zastosowania farb w pokojach dzieci, seniorów, alergików, bowiem niektóre związki ulatniają się z położonych powłok latami.

Farby do wnętrz suchych i mokrych

Do malowania ścian i sufitów w pomieszczeniach służą farby wodorozcieńczalne, czyli emulsyjne i dyspersyjne, ponieważ są trwałe, odporne na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne, prawie bezzapachowe i przyjazne dla środowiska. Cechuje je dobra przyczepność do podłoża - zwykle wymagają dwukrotnego malowania, ale pracę można sobie ułatwić, wybierając gęste produkty do jednokrotnego malowania. Dobre są do malowania tynku, betonu, cegły, płyt g-k.

Farby wodorozcieńczalne dzieli się na kilka rodzajów. Tym, co je różni, jest spoiwo użyte w procesie produkcji. W efekcie każda ma odmienne właściwości, a co za tym idzie - przeznaczenie. Spoiwem w wyrobach akrylowych są żywice poliakrylowe, w lateksowych - kauczuk, w winylowych - polichlorek lub polioctan winylu. Wytwarza się także farby mieszane, łączące cechy kilku spoiw, np. akrylowo-lateksowe i winylowo-lateksowe, jak również szereg innych farb wodnych - wapienne, silikatowe, silikonowe, klejowe.

Warto wiedzieć, że wyroby wodne fabrycznie wzbogaca się dodatkami modyfikującymi, które wyraźnie poprawiają właściwości użytkowe wykonanej nimi powłoki (zwiększają efektywność krycia, przyczepność, paroprzepuszczalność, trwałość barw, odporność na wilgoć, wodę, mycie, szorowanie).

Do pomieszczeń suchych przeznacza się farby akrylowe. Cechuje je duża wydajność, dobre krycie, łatwość malowania, szybkie schnięcie, niska cena.

Do pomieszczeń tzw. mokrych, czyli tam, gdzie jest okresowo podwyższona wilgotność powietrza, lepiej zastosować wyroby lateksowe lub winylowe.

Farby lateksowe są nieco droższe od zwykłych akrylowych, ponieważ dają powłokę trwalszą, elastyczniejszą i bardzo odporną na wilgoć, ścieranie, uszkodzenia mechaniczne. Można je wiele razy myć, a nawet szorować na mokro albo sucho.

Farby winylowe różnią się od lateksowych głównie tym, że nie wytrzymują mocnego szorowania. Natomiast znoszą mycie oraz są odporne na uszkodzenia mechaniczne. Tworzą na ścianie powłokę elastyczną i trwałą. Są łatwe w aplikacji, dobrze kryją i szybko schną.

Następujące grupy produktów zaleca się zastosować w konkretnych domowych pomieszczeniach:

• W salonie i sypialniach - emulsje akrylowe o wysokiej paroprzepuszczalności, zapewniające równą powłokę (dzięki zwiększonej zdolności krycia, przyczepności i elastyczności).
• W kuchni, łazienkach, pralni - farby lateksowe, winylowe, silikonowe, silikatowe z dodatkiem środków bakteriobójczych i o podwyższonej odporności na wodę, tłuszcz, szorowanie.
• W sypialniach i pokojach dzieci - wyroby łatwe do umycia (np. lateksowe) i koniecznie zdrowe, najlepiej ze Znakiem Ekologicznym E lub rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne.
• W wiatrołapie, przedpokoju, korytarzach, klatkach schodowych - farby znoszące ścieranie i uszkodzenia mechaniczne, np. lateksowe, winylowe, akrylowo-winylowe.
• W pomieszczeniach technicznych i gospodarczych - tańsze farby akrylowe i winylowe.

W kuchni i łazience należy stosować farby przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności. (fot. Beckers)

Farby z efektem "wow"

Zestaw standardowych produktów warto urozmaicić nowoczesnymi wyrobami do zadań specjalnych - dekoracyjnymi, tablicowymi, magnetycznymi, strukturalnymi, fosforyzującymi, itp.

Niebanalny efekt ozdobny gwarantują farby dekoracyjne, mające w składzie np. kwarc, dolomit, drobinki aluminium, brokat, włókna celulozy lub bawełny. Mogą doskonale imitować powierzchnię kamienia, betonu, metalu, aksamitu, drewna itp. Słowem - tworzą powłoki o dowolnej strukturze i mogą nadawać ścianom rozmaity połysk - np. głęboki mat, bądź odwrotnie - pełny połysk (chętnie wybierane są odcienie złota, srebra, miedzi, perły, brokatu).

Wyrazista faktura powstanie po użyciu farby strukturalnej. Zwykle kładzie się ją najwyżej na jednej ścianie, albo tylko na jej fragmencie (zaleca się nie przesadzać z tego rodzaju ozdobą, gdyż chropowata powierzchnia z głęboką fakturą zbiera kurz). Do nakładania gęstych produktów używa się pac zębatych, kielni, grzebieni, szczotek, do rzadkich - pędzli, wałków, gąbek, szmatek. Poszczególne techniki aplikacji odpowiednio nazwano - do niedawna najpopularniejszą z nich była tzw. przecierka (farbę rozcierano pędzlem, gąbką lub szmatką), obecnie modne są struktury szczotkowane (powłokę aplikuje się kolistymi ruchami przy użyciu szczotki ryżowej) oraz z fakturą "na grzebień" (z wykorzystaniem pacy zębatej).

Jeżeli na ścianach wcześniej położono zwykłe powłoki akrylowe, lateksowe, winylowe itp., również można je ozdobić w prosty sposób - wystarczy położyć na nich lakier albo bejcę, bądź wosk. Spowoduje to np. wzmocnienie połysku, pogłębienie koloru, powiększenie optyczne pomieszczenia, ochroni powierzchnię przed kurzem, zabrudzeniami. Dziewczynki ucieszy pomalowanie ściany transparentną farbą z brokatem lub hologramami - które uwidocznią się w promieniach słońca, lub po zapaleniu lamp.

Warstwy farby tablicowej i magnetycznej mogą zmienić właściwości ścian. Tablicowe tworzą matową powierzchnię bardzo odporną na zmywanie, po której można rysować i pisać kredą albo specjalnymi pisakami do tablic. Nie musi być ona koniecznie czarna, choć taka jest typowa - oferowane są jeszcze w kolorze grafitowym, granatowym, czerwonym. To produkt idealny do pokrycia ściany w pokoju dzieci oraz w kuchni (tu sprawdzi się na wpisanie codziennych zadań, listy zakupów). Farby są gęste, ale łatwe do nałożenia. Dobry efekt zapewni kilka warstw.

Farby magnetyczne, zgodnie z nazwą, przyciągają magnesy z karteczkami i ozdobami. Dzieje się tak za sprawą dodania do masy malarskiej drobinek żelaza. Powłoka tym lepiej działa, im większa jest liczba warstw. Z reguły są to farby podkładowe, zatem wierzchnią powłokę tworzy się np. z farby akrylowej, lateksowej. Może nią być również powłoka tablicowa - wtedy osiąga się efekt 2 w 1.

Dzięki farbom fosforyzującym naniesione na ścianach wzory lub napisy mogą świecić w ciemności, sprawiając frajdę dzieciom. Tego rodzaju wyroby zawierają pigmenty absorbujące promienie świetlne. Żeby spełniały swoje zadanie, wystarczy zastosować je jako wierzchnią warstwę.

Farby magnetyczne chętnie stosowane są w gabinetach i pokojach dzieci. (fot. Benjamin Moore)

Jak komponować kolor, połysk, fakturę?

Malując ściany, warto starannie popracować kolorami oraz ich odcieniami. Dzięki odpowiedniemu ich doborowi, można optycznie zmienić proporcje każdego wnętrza, a także nadać mu pożądany nastrój. Podstawowa zasada mówi, że ciemne i ciepłe barwy zmniejszą pomieszczenie, jasne w zimnej palecie - powiększą.

Kolory wywołują w ludzkim oku także określone złudzenia optyczne - między innymi atakowania i ustępowania. Kiedy więc w wąskim i długim pokoju ścianę naprzeciw wejścia pomalujemy na ciemny i ciepły kolor "atakujący" (np. czerwień, pomarańcz, żółć), a resztę przegród na kolor jaśniejszy "ustępujący", pomieszczenie optycznie się skróci i rozszerzy. W szerokim i krótkim wnętrzu wrażenie głębi zostanie osiągnięte, jeśli ścianę czołową pomaluje się farbą w odcieniu "ustępującym" (jasnym i zimnym), zaś boczne w ciemnym i ciepłym.

Możliwe jest również niwelowanie kolorami innych defektów pomieszczeń, np. iluzoryczne ich podwyższenie lub obniżenie. Należy pamiętać, że barwy wpływają na samopoczucie - niektóre pobudzają do aktywności, inne sprzyjają relaksowi i wyciszeniu.

Jeżeli na półce w sklepie nie znajdziemy wybranego rodzaju farby w pożądanym odcieniu, skorzystajmy z usługi sporządzenia koloru na miejscu (komputerowe powtarzalne mieszanie farb oferują hipermarkety budowlane).

Fakturę powłoki na ścianie można regulować, stosując odpowiednie wałki do malowania (wałek z krótkim włosiem nadaje powłoce gładką powierzchnię, z długim - efekt skórki pomarańczowej), albo specjalne rodzaje farby (np. mozaikową, strukturalną). Pierwsza z nich tworzy fakturę z wieloma odcieniami, drugą - w trakcie schnięcia można fakturować wałkiem, pędzlem lub gąbką. Decydując się na takie powłoki, trzeba wziąć pod uwagę to, że zbierają kurz, ich pielęgnacja jest trudniejsza, przy aplikacji takiej powłoki zużyje się więcej produktu, niż podczas nanoszenia wersji gładkiej.

Farba strukturalna z efektem betonu. (fot. Jeger)

Jak malować wnętrza?

Nowe tynki mineralne, gładzie gipsowe i powierzchnie z płyt g-k wymagają zagruntowania specjalnym preparatem. Zapobiega to powstawaniu przebarwień na ścianach, wysysaniu wilgoci z farby oraz skutecznie ułatwia jej nakładanie.

Odnawiając pomalowane ściany, należy je odkurzyć i umyć, zaszpachlować ubytki i przeszlifować papierem ściernym. W celu zlikwidowania osadów tłuszczu, nikotyny i sadzy powierzchnię myje się wodą z detergentem. Jeśli mimo to nie znikną, ścianę powinno się pokryć specjalną farbą izolującą (inaczej przebarwienia mogą przebijać spod nowej warstwy).

Emulsje gęste, przeznaczone do jednokrotnego malowania, nanosi się przy pomocy wałka (rozprowadza się nim farbę bardziej równomiernie niż pędzel, bez smug). Rzadsze, do dwukrotnego malowania, można aplikować wałkiem i pędzlem. Ale trzeba uważać na kapanie i rozchlapywanie się.

Redaktor: Lilianna Jampolska
fot. otwierająca: Magnat (Śnieżka)