Jak chłodzić dom latem? Rodzaje klimatyzatorów dostępnych na rynku

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jaka moc jest potrzebna do schłodzenia pomieszczeń?
• Jakie wybrać urządzenie chłodzące?
• Czym się charakteryzują klimatyzatory kompaktowe?
• Jakie są rodzaje klimatyzatorów typu split i czym się charakteryzują?
• Dlaczego ważny jest poprawny montaż klimatyzatora?
• Jaki jest przykładowy koszt klimatyzacji?

Moc potrzebna do schłodzenia pomieszczeń w okresie upałów znacznie przewyższa, niezbędną do ogrzewania w sezonie zimowym. Określenie zapotrzebowania na moc chłodzenia jest dość skomplikowane i wymaga uwzględnienia wielu czynników zewnętrznych (orientacja względem stron świata, wielkość i rodzaj oszklenia, izolacji cieplnej ścian) oraz wewnętrznych (mocy urządzeń wytwarzających ciepło, stopnia akumulacji cieplnej przegród, czy liczby przebywających osób).

W typowych warunkach użytkowania można przyjąć jako bazową moc chłodniczą 100-120 W/m2. Oczywiście, przy długotrwałych upałach należy liczyć się z tym, że nie zawsze możliwe będzie uzyskanie zadowalającej temperatury wewnątrz domu. Zapotrzebowanie na moc chłodniczą można zmniejszyć między innymi przez zainstalowanie osłon przeciwsłonecznych - markiz, rolet itp. Zwłaszcza w oknach o dużej powierzchni z ukierunkowaniem na południe i zachód (największe nasłonecznienie).

Wybieramy klimatyzator - na co zwrócić uwagę?

Klimatyzatory stacjonarne typu split - a zwłaszcza multi split - powinny być instalowane przez wyspecjalizowaną firmę dysponująca odpowiednim sprzętem i narzędziami. Tylko niektóre modele - wyposażone w szybkozłączki - można zamontować samodzielnie

Dobór urządzeń chłodzących zależy od powierzchni/kubatury pomieszczenia, wymaganej efektywności obniżania temperatury, jak też innych funkcji, które może pełnić klimatyzator. Większość dostępnych w handlu urządzeń pozwala na wykorzystywanie ich tak do chłodzenia jak i ogrzewania (tzw. tryb grzania, tryb pompy ciepła) oraz osuszania pomieszczeń.

Podstawowym parametrem decydującym o wyborze będzie moc chłodnicza, podawana przez producentów jako moc nominalna (obliczeniowa). Jednak rzeczywista wydajność chłodzenia czy ogrzewania zmienia się, zależnie od różnicy temperatury wewnątrz i na zewnątrz domu.

Dla ułatwienia doboru urządzenia producenci często podają do jak dużego wnętrza (o przeciętnych warunkach użytkowania) przeznaczone są konkretne modele klimatyzatorów. Warto też zwrócić uwagę na efektywność ich pracy, określoną klasą energetyczną (np. A, B). Etykieta energetyczna jest podobna jak na pralkach czy lodówkach. Przy czym dokładniejsze dane znajdziemy, porównując wartości wskaźników SEER (dla chłodzenia) i SCOP (dla ogrzewania). Są to sezonowe wskaźniki efektywności pracy klimatyzatorów. Wyznacza się je dla określonej strefy klimatycznej, zakładając pewien cykl rocznych zmian temperatury zewnętrznej.

Wskaźniki określają ile razy pozyskana moc chłodnicza czy grzewcza będzie większa od mocy pobranej z sieci elektrycznej. Oczywiście, w warunkach testowych. Zatem, czym wyższe wartości SEER i SCOP, tym urządzenie będzie bardziej energooszczędne.

Istotną cechą urządzeń klimatyzacyjnych jest rodzaj zainstalowanej sprężarki. Starsze modele wyposażone były w sprężarkę o stałej wydajności, a dostosowanie do warunków pracy polegało na jej cyklicznym włączaniu i wyłączaniu. W nowych rozwiązaniach instalowany jest napęd inwertorowy pozwalający na płynną zmianę mocy, zależnie od aktualnych potrzeb. Dzięki temu uzyskujemy większą stabilność nastawionej temperatury. Trzeba jednak przestrzec, że klimatyzator pracujący np. z połową mocy nominalnej pobiera mniej prądu, ale nie jest to o 50% mniej. Nie należy więc zbytnio przesadzać z mocą urządzeń, licząc na to, że inwerterowy tryb pracy wszystko załatwi.

Oprócz części "sprężarkowej" każdy klimatyzator ma wentylatory i rozbudowany system sterujący pozwalający na zmianę m.in. intensywności i kierunku nawiewu, programator temperatury ustawianej dla różnych pór dnia czy sygnalizujący nieprawidłowości funkcjonowania.

Niektóre klimatyzatory mogą też pracować jako urządzenia grzewcze, stając się wówczas właściwie pompami ciepła typu powietrze/powietrze. Jednak najczęściej nie mają zabezpieczenia przed zamarzaniem pary wodnej z powietrza na wymienniku ciepła w jednostce zewnętrznej. Z takich modeli można więc korzystać tylko przy temperaturze zewnętrznej wynoszącej kilka stopni powyżej 0°C.

Dodatkową pożądaną cechą może by oczyszczanie powietrza. Filtry są wprawdzie standardowym wyposażeniem klimatyzatora, jednak dokładność ich działania może być bardzo różna. Nie zawsze też filtr można zmienić na skuteczniejszy - im filtracja dokładniejsza, tym większe są opory przepływu, do których klimatyzator musi być dostosowany. W niektórych urządzeniach dostępne są też specjalne filtry enzymatyczne, rozkładające alergeny.

Klimatyzatory kompaktowe - charakterystyka

Klimatyzatory typu kompaktowego wykorzystywane są najczęściej jako urządzenia przenośne i służą głównie do krótkotrwałego schładzanie pomieszczeń. Mniejszą popularnością cieszą się kompakty okienne, które montowane są na stałe. W klimatyzatorach przenośnych wszystkie elementy umieszczone są w jednej obudowie na kółkach, a do ich funkcjonowania wystarczy wyprowadzenie rury wylotowej na zewnątrz domu.

Może cię zainteresować

Jak ustawiać parametry pracy rekuperatora w zimie? Jaka powinna być odległość czerpni od wyrzutni powietrza do rekuperatora? Ile prądu zużywa klimatyzator w trybie grzania i czym różni się od powietrznej pompy ciepła? Z czego zrobić kanały wentylacyjne w budynku mieszkalnym? O co chodzi z tymi pompami ciepła? Powietrze-powietrze, powietrze-woda? Rekuperator decentralny PRANA w ścianie zamiast centrali wentylacyjnej i sieci kanałów pod sufitem Co lepsze, anemostat czy kratka wentylacyjna? Czy rodzaj gruntu ma wpływ na efektywność pracy GWC? Konsola - klimatyzator do szybkiego nagrzania pomieszczeń Jak wyciszyć wentylator dachowy? Jak zapewnić wysoką wiatroszczelność i wentylację dachu, a jednocześnie redukować koszty? Jak rozplanować instalację systemu wentylacji? Wentylator dachowy Vero-150, cicha praca okapów kuchennych Jakie są przyczyny i skutki rozwoju pleśni? Jak skutecznie z nią walczyć? Jak często trzeba zmieniać filtry w rekuperatorze? Domowy system wentylacji mechanicznej z systemem antysmogowym Rekuperacja w starym domu? To trudne, ale możliwe Czy rekuperacja daje realne oszczędności w ogrzewaniu? Jak zapewnić świeże powietrze w pomieszczeniach? Skutki złej wentylacji Jak bezpiecznie podłączyć okap kuchenny do rekuperatora?

Zobacz więcej Zwiń

W praktyce służą raczej do wytworzenia strumienia chłodnego powietrza skierowanego w miejsce przebywania, gdyż ich efektywność jest stosunkowo niewielka i nie wystarcza do schłodzenia całego pomieszczenia. Rzecz w tym, że sam klimatyzator się nagrzewa, a przy monoblokowej konstrukcji oddaje przecież ciepło do pomieszczenia. Lepszą efektywnością charakteryzują się klimatyzatory przenośne wyposażone w dwururowy obieg powietrza schładzającego skraplacz, dzięki czemu powietrze chłodzące sprężarkę jest czerpane jednym przewodem z zewnątrz, a wyrzucane drugim. Dzięki temu na jej chłodzenie nie marnujemy już oziębionego powietrza wewnętrznego.

Kompaktowe klimatyzatory przenośne należy traktować jako rozwiązanie doraźne, sprzęt używany sporadycznie. (fot. Desa)

Klimatyzatory okienne uzyskują dobrą efektywność chłodzenia, ale wymagają przebudowy okna lub wykucia dużego otworu w ścianie domu. Wspólną wadą wszystkich typów klimatyzatorów kompaktowych jest wysoki poziom wytwarzanego hałasu. Głównie przez sprężarkę umieszczoną we wspólnej obudowie. Zależnie od modelu urządzenia te mogą również pracować jako osuszacz powietrza bądź pompa ciepła, a także jak zwykły wentylator.

Uruchomienie klimatyzatorów przenośnych typu kompakt nie stwarza większych problemów i może to zrobić samodzielnie. Pod względem funkcjonalnym są one gotowe do pracy i trzeba tylko znaleźć sposób na wyprowadzenie rury wywiewnej na zewnątrz domu.

Najprostsze - ale i najmniej efektywne - będzie wystawienie rury przez uchylone okno z ewentualnym wykorzystaniem kształtek uszczelniających, dołączonych jako wyposażenie klimatyzatora. Powinniśmy wybrać okno o jak najmniejszych wymiarach i w miarę możliwości zamontowane od strony nienasłonecznionej. Przewidując dłuższe korzystanie z takiego klimatyzatora możemy w ścianie wykuć otwór na rurę wywiewną. Jednak w takiej sytuacji warto zalecić po prostu kupno urządzenia typu split.

Uchylenie okna gdy używamy monobloku powoduje, że do wnętrza dostaje się nagrzane powietrze. To niweczy w dużej mierze efekt chłodzenia. (fot. J. Antkiewicz)

Klimatyzatory split - charakterystyka

W odróżnieniu od kompaktów, klimatyzatory typu split składają się z dwóch jednostek - zewnętrznej ze sprężarką i skraplaczem oraz wewnętrznej z parownikiem i zespołem nawiewnym. Rozwiązanie takie umożliwia umieszczenie głośnej sprężarki w odległości nawet kilkunastu metrów od chłodzonego pomieszczenia, a niewielką jednostkę wewnętrzną można zamocować w optymalnym miejscu. Obie jednostki połączone są hermetycznie cienkimi rurkami którymi przepływa czynnik chłodniczy.

Ten rodzaj klimatyzatorów najczęściej montowany jest na stałe, ale dostępne są również urządzenia przenośne, szczególnie przydatne np. w domkach letniskowych, gdyż po sezonie możemy je łatwo zdemontować i zabrać do domu. Przy ich zakupie zwróćmy uwagę na sposób łączenia jednostki zewnętrznej z wewnętrzną, gdyż ma to istotne znaczenie dla sposobu ich instalowania.

Klimatyzatory typu split i multi split zdecydowanie dominują w domach jednorodzinnych. (fot. Saunier Duval)

Klimatyzatory split przenośne

Bez pomocy wykwalifikowanych monterów można założyć klimatyzator wyposażony w szybkozłączki na rurach. Umożliwią one rozłączenie jednostek bez straty czynnika chłodniczego. Zaś po przełożeniu rur przez otwór w ścianie, ponowne ich połączenie. Długie rury (3-4 m) pozwalają na ustawienie lub zawieszenie jednostki zewnętrznej w dogodnym miejscu. Rozłączenia i ponownego połączenia popularnych złączy może dokonać nawet amator, bez specjalnych narzędzi.

Klimatyzatory split w wersji stacjonarnej

W klimatyzatorach typu split w wersji stacjonarnej - jednostka zewnętrzna może współpracować różnymi odmianami jednostek wewnętrznych. Najczęściej instalowane są jednostki podsufitowe, schładzające powietrze od góry. Ich lokalizacja nie koliduje z wyposażeniem pomieszczenia. Do montażu w sufitach podwieszanych przystosowane są klimatyzatory kasetonowe o wymiarach modułowych stelaża sufitowego (60 × 60 cm) montowane w konstrukcji nośnej sufitu. Pod pokryciem takimi sufitami instalowane mogą być też przewody powietrzne i klimatyzator kanałowy, umożliwiający doprowadzenie chłodnego powietrza do kilku pomieszczeń. W domach jednorodzinnych to jednak rzadkie rozwiązanie.

Klimatyzator może stać się również elementem wystroju wnętrza, gdy płaską jednostkę wewnętrzną, z dekoracyjnym panelem frontowym zawiesimy na ścianie. Możliwość podświetlenia i wymiany frontu, np. na własny obraz czy zdjęcie, pozwalają na różnorodne warianty zdobnicze.

W odmianie multi split do jednej jednostki zewnętrznej o odpowiednio dużej mocy, można podłączyć do pięciu jednostek wewnętrznych umieszczonych w różnych pomieszczeniach. Sterujemy działaniem każdej z nich niezależnie od pozostałych, dostosowując warunki pracy do indywidualnych potrzeb.

Jednostki wewnętrzne klimatyzatorów mogą być rozmaite, ale najpopularniejsze są przysufitowe, bo nie utrudniają aranżacji wnętrz. (fot. Iglotech)

Klimatyzator w domu - uwaga na montaż!

Klimatyzatory stacjonarne typu split - a zwłaszcza multi split - powinny być instalowane przez wyspecjalizowaną firmę dysponująca odpowiednim sprzętem i narzędziami. Tylko niektóre modele - wyposażone w szybkozłączki - można zamontować samodzielnie.

Ze względu na optymalną efektywność pracy klimatyzatorów, należy dążyć do umieszczenia jednostki zewnętrznej w miejscu zacienionym, ale umożliwiającym swobodny przepływ powietrza. Najlepiej założyć ją od strony północnej - wieszając na ścianie lub stawiając na gruncie. Przy wyborze lokalizacji musimy uwzględnić też dopuszczalną przez producenta określonego modelu długość rur, jak i różnicę poziomu między jednostką wewnętrzną i zewnętrzną.

Do połączenia wykorzystuje się rury miedziane przystosowane do pracy w obiegach klimatyzacyjnych. Rury prowadzi się w bruzdach wykutych w ścianach, bądź mocuje na powierzchni muru. Przy prowadzeniu od strony zewnętrznej domu, rury warto ukryć pod ociepleniem ściany, ale musimy zapewnić dostęp do złączek. Wstawiamy w tych miejscach puszki z łatwo zdejmowalną pokrywą. Na całej długość rury powinny mieć otuliny termoizolacyjne owinięte oplotem z taśmy chroniącej przed wilgocią.

Jednostkę wewnętrzną najczęściej montujemy pod sufitem i możliwie blisko okna. Dzięki temu uzyskamy równomierny rozkład temperatury, gdyż nagrzane przez okno powietrze szybko zostanie schłodzone. Musimy zwrócić uwagę na zachowanie minimalnych odległości od sufitu i po bokach, co zapewni wymaganą cyrkulację powietrza i umożliwi konserwację. Klimatyzatory naścienne z bocznymi wylotami powietrza chłodzącego, powinniśmy montować raczej na ścianach pokrytych powłoką łatwą do oczyszczenia. Mimo filtrowania powietrza przepływającego przez klimatyzator, po dłuższym użytkowaniu na ścianie mogą pojawić się smugi z osiadających zanieczyszczeń.

Klimatyzatory powinny pracować przy ograniczonym napływie powietrza zewnętrznego (zamkniętych okna i drzwiach), jednak trzeba zapewnić też niezbędną wentylację pomieszczeń. Nie będzie z tym kłopotu, gdy w domu funkcjonuje wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna, której wydajność można dostosować do aktualnych potrzeb. W przypadku wentylacji grawitacyjnej, przy wysokich temperaturach zewnętrznych praktycznie nie będzie ona działać. Powinniśmy więc przynajmniej rozszczelnić okna, bądź okresowo przewietrzać pomieszczenia wywołując krótkotrwały przeciąg.

Wybieramy klimatyzator - koszty

Klimatyzator monoblokowy niewielkiej mocy kupimy już za ok. 1000 zł. Klimatyzator typu split kosztuje od 2000 zł. Jednak odpowiednio dobrany, umożliwi efektywne chłodzenie nawet dużego wnętrza. Montaż to dodatkowe kilkaset złotych. Klimatyzator multi split, współpracujący z kilkoma jednostkami wewnętrznymi, pozwala na chłodzenie praktycznie całego domu. Za taką instalację dla budynku o powierzchni 150 m² zapłacimy od 10 000 do 15 000 zł.

Redakcja BudujemyDom
fot. otwierająca: Zymetric