| Płaskie dachy źle nam się kojarzą, chociaż w innych krajach są popularnym zwieńczeniem nowoczesnego domu. Może warto więc zmienić swoje nastawienie, gdyż mają one kilka istotnych zalet. Dachy płaskie, czyli stropodachy, w przeciwieństwie do użytkowych poddaszy, pozwalają na zagospodarowanie całej powierzchni piętra. Nie ma tu strat przestrzeni pod spadzistym dachem. A jeśli cierpimy na niedobór zieleni wokół nas, możemy na takim dachu zrobić ogród. Oprócz walorów estetycznych, ochroni pokrycie przed skutkami różnicy temperatur i promieniowania UV oraz znakomicie dociepli dom. Stropodach to przekrycie ostatniej kondygnacji budynku. Pełni jednocześnie rolę stropu i dachu. Dopuszczalne nachylenie połaci dachowych zawiera się w przedziale 5-11°. Spadki dachu mogą być skierowane na zewnątrz lub do wewnątrz budynku. Stropodachy składają się z kilku warstw. W zależności od konstrukcji, mogą być wentylowane lub niewentylowane (tzw. pełne). Stropodach wentylowany Stropodachy wentylowane budową przypominają strome dachy, dlatego warstwę spadkową często wykonuje się z materiałów drewnopochodnych – płyt OSB, sklejki, lub z keramzytu na podsypce piaskowej. Konstrukcję takiego dachu najczęściej wykonuje się z elementów drewnianych – wiązarów płatwiowo-kleszczowych lub prefabrykowanych kratownic. Można ją również zbudować z kształtowników metalowych, bądź z żelbetowych płyt dachowych. Rodzaj konstrukcji musi być dostosowany do planowanego pokrycia – przy materiałach lekkich jej wytrzymałość może być mniejsza niż wtedy, gdy chcemy urządzić dach zielony. Jako izolację termiczną w stropodachach wentylowanych stosuje się najczęściej styropian FS12 (EPS 50 042) lub FS15 (EPS 70 040), albo wełnę mineralną o gęstości ok. 30 kg/m3. Gdy przestrzeń między stropem a pokryciem dachu jest bardzo niska, wdmuchuje się w nią materiały izolacyjne luzem. Mogą to być granulaty z wełny mineralnej, styropianu i perlitu oraz włókna z wełny mineralnej i celulozy. W tej konstrukcji między pokryciem a ułożonym na stropie ociepleniem pozostawia się pustkę. Konieczne jest bowiem zapewnienie wentylacji, umożliwiającej odprowadzenie pary wodnej i wilgoci, która może się tam gromadzić. Wystarczający efekt uzyskamy, rozmieszczając we wszystkich ściankach kolankowych, w ok. 3-metrowych, odstępach otwory wentylacyjne. Należy je zakryć siatką, zabezpieczającą przed przedostawaniem się na poddasze owadów i ptaków. Stropodach niewentylowany Budowa dachu niewentylowanego zasadniczo różni się od pozostałych konstrukcji dachowych. Nie występują tu bowiem oddzielne elementy, brak też pustki, a cały ciężar przenoszony jest przez konstrukcję stropową w postaci żelbetowej płyty nośnej (identyczną budowę mają również tarasy nad pomieszczeniami niższych kondygnacji). W przypadku stropodachu niewentylowanego, sama płyta stropowa nie zapewnia wymaganego pochylenia powierzchni dachu. Konieczny spadek kształtuje się przez wylanie (na paroizolacji) warstwy spadkowej z lekkiego betonu lub – przy większych powierzchniach dachu – układając na podsypce piaskowej bądź keramzytowej płytę żelbetową. Stropodachy niewentylowane ociepla się styropianem minimum FS 20 (EPS 100 038 Dach/Podłoga) lub wełną o gęstości powyżej 150 kg/m3 – w postaci płyt lub tzw. deski dachowej. Zamiast układania kilku materiałów o różnych funkcjach, wygodnym rozwiązaniem jest użycie materiałów warstwowych, np. styropianu lub twardej pianki poliuretanowej, jednostronnie pokrytych papą albo mających z jednej strony papę, a z drugiej paroizolację. Stropodach niewentylowany jest najłatwiejszy do wykonania, ale ma istotny minus. Powstająca we wnętrzu domu para zbiera się pod pokryciem dachu i, powodując jego zawilgocenie, działa destrukcyjnie. Aby uniknąć takiej sytuacji, buduje się stropodachy niewentylowane przewietrzane. W tym przypadku warstwa podkładowa pod pokrycie ma niewielkie kanaliki, zrobione zgodnie ze spadkiem dachu. W najniższym punkcie stropodachu muszą być otwory, którymi napływa powietrze, zaś w najwyższym – kominki wentylacyjne. Taki układ zapewnia prawidłową cyrkulację powietrza pod pokryciem. Stropodach niewentylowany można wykonać w tradycyjnym układzie warstw, lub w układzie odwróconym. |
| Dach odwrócony Tradycyjny układ warstw na stropodachu ma istotną wadę – pokrywająca go papa czy membrana (będące jednocześnie izolacją przeciwwodną) są narażone na oddziaływanie czynników atmosferycznych, duże wahania temperatury oraz na uszkodzenia mechaniczne. Dlatego opracowano system tzw. dachu odwróconego, w którym zamieniono kolejność warstw izolacji cieplnej i przeciwwodnej. W systemie tym izolację przeciwwodną – najczęściej z dwóch warstw papy termozgrzewalnej – układa się bezpośrednio na podłożu (na wyrównanej płycie stropowej z ukształtowanym spadkiem), a dopiero na niej – ocieplenie. Taki sposób krycia stropodachów stał się możliwy dopiero po wprowadzeniu na rynek izolacji styropianowej odpornej na trwałe zawilgocenie – w postaci płyt hydro oraz polistyrenu ekstrudowanego. Materiał ten prawie nie nasiąka i jest bardzo wytrzymały na nacisk. Ocieplenie w postaci płyt frezowanych układamy na zakładkę, a następnie przykrywamy geowłókniną, chroniącą przed przenikaniem zanieczyszczeń. Tak wykonaną hydro- i termoizolację zabezpiecza się przed uszkodzeniem warstwą dociskową. Najczęściej jest to podsypka żwirowa bądź betonowe płyty chodnikowe; można również wykonać podkład pod płytki ceramiczne. Spływ wody opadowej z dachu odwróconego odbywa się w dwóch etapach: główna masa wody spływa do systemu odwadniającego z ponad ocieplenia, a pozostała ilość, która przeniknie pod ocieplenie jest odprowadzana po powierzchni izolacji przeciwwodnej. Taka forma dachu pozwala na wykorzystanie jego powierzchni do celów użytkowych – można urządzić na nim atrakcyjny taras, a nawet... założyć ogród. Dach zielony Rozwiązanie to może być szczególnie atrakcyjne w dużych miastach, ponieważ znakomicie poprawia lokalny mikroklimat, zwiększając ilość tlenu i wilgotność powietrza. Zielony dach zatrzymuje ok. 2/3 wody opadowej. Nie przeciąża ona systemu odwodnienia budynku, ponieważ jest magazynowana w warstwie wegetacyjnej i służy do nawadniania roślin. Warto dodać, że takie „wykończenie” dachu skutecznie zabezpiecza przed ogniem, tłumi też dźwięki – średnio o 40-50 dB. Konstrukcja dachu zielonego od dachu odwróconego różni się jedynie warstwą zewnętrzną, która nie jest jednorodna. Warstwa ochronna – chroni poprzednie warstwy przed przenikaniem korzeni i magazynuje wilgoć niezbędną do życia roślin. Stosuje się wykładziny (maty) z tworzyw sztucznych, geowłókniny, flizeliny, papy bitumiczne z osnową z folii miedzianej (ta wkładka szczególnie dobrze zabezpiecza zielony dach przed przerastaniem korzeni) lub włókna szklanego, folię polietylenową stabilizowaną promieniami UV, maty z włókien poliestrowych oraz powłoki z żywic. Często, jako warstwę ochronną, kładzie się dwie warstwy papy elastomerowo-bitumicznej z wkładką nośną z włókna szklanego. Warstwa drenująca – musi być przenikalna dla korzeni roślin. Poza tym stale odprowadza nadmiar wody z podłoża do odpływów. Jest to najczęściej 8-cm grubości warstwa żwiru, keramzyt, pumeks, płyty drenażowe (z rowkami odprowadzającymi wodę) z folii lub twardej pianki, albo plecione maty z tworzywa sztucznego. Warstwa filtrująca – zapobiega zamulaniu warstwy drenującej. Jednocześnie musi być przenikalna dla korzeni roślin i dobrze przepuszczać wodę. Do wykonywania tej warstwy stosuje się włókniny z tworzywa sztucznego oraz flizelinę. Są one odporne na gnicie i neutralne chemicznie oraz biologicznie. Podłoże – czyli warstwa wegetacyjna – musi dobrze magazynować wodę w czasie suszy, odprowadzać jej nadmiar do głębiej położonych warstw i zawierać składniki pokarmowe umożliwiające roślinom prawidłowy rozwój. Są to: ziemia wzbogacona humusem i rozdrobnionymi materiałami pochodzenia mineralnego oraz substraty – mieszaniny drobno granulowanych skał, torfu i mielonej kory lub ziemi z materiałami porowatymi (żwir, grys kamienny, dolomit, pumeks, tuf wulkaniczny). Stosuje się też płyty (lub maty) wegetacyjne, pełniące też funkcję drenażu oraz warstwy ochronnej. Na nich są sadzone rośliny o bardzo małych wymaganiach, takie jak niektóre gatunki traw, mchy, rozchodniki czy zioła. Planując zbudowanie zielonego dachu należy wziąć pod uwagę ciężar konkretnego podłoża. Przykładowo, powłoka o grubości 1 cm waży:
Najcięższy jest wilgotny piasek – 20 kg/m2. Grubość tej warstwy jest uzależniona od wysokości, a zatem i głębokości ukorzenienia posadzonych roślin. Co z deszczem? Wodę opadową można odprowadzać z dachu płaskiego grawitacyjnie lub podciśnieniowo. W pierwszym przypadku rura spustowa biegnie pionowo wewnątrz budynku. Jej dolny koniec jest połączony bocznym odgałęzieniem z kanalizacją zewnętrzną. W drugim wpusty dachowe kierują wodę poziomym odcinkiem umieszczonym pod stropodachem do rury spustowej wewnątrz lub na zewnątrz budynku. Możliwe jest też odwadnianie dachu płaskiego poprzez przepusty w attyce, połączone z bocznymi, zewnętrznymi rurami spustowymi. opracowanie: Hanna Czerska |
