Elewacja stanowi wizytówkę budynku. Nic więc dziwnego, że mieszkańcom domów bardzo zależy, aby była ona trwała i zachowywała piękny wygląd przez długie lata. Względy estetyczne nie powinny jednak nigdy przesłaniać funkcji praktycznych jakie pełnią elewacje, a więc ochrony budynku przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych (opady, zmienna temperatura, wiatr).
Wyraz elewacja pochodzi od łacińskiego słowa elevo oznaczającego czynienie czegoś lżejszym. Trzeba przyznać, że dobrze wykonana, pomysłowa fasada potrafi „uskrzydlić” i uczynić pięknymi nawet domy z czasów PRL-u, które w większości były nijakimi, sześciennymi koszmarkami.
Ściany zewnętrzne można obecnie wykańczać na bardzo wiele sposobów. W dalszym ciągu najpopularniejsze są jednak różne odmiany tynków. Po części wynika to z tradycji, a po części ze słusznego przekonania, iż ten rodzaj elewacji skutecznie wytrzymał konfrontację z różnymi nowinkami, jakie pojawiały się na rynku. Mówiąc krótko – tynk jest zawsze modny! Nie należy jednak zapominać o tym, że wybierając ten rodzaj elewacji musimy zaplanować jej wykonanie na określoną porę roku.
Sezon na elewacje?
Optymalny termin wykonywania zewnętrznych powłok tynkarskich przypada w dwóch okresach: maj – czerwiec oraz wrzesień – październik. Dobowa temperatura powietrza jest w tym czasie umiarkowana, a wilgotność powietrza sprzyja twardnieniu zapraw. W wymienionych miesiącach rzadsze są również pogodowe ekstrema (ulewne deszcze, upały), które mogą zniszczyć świeżo położone tynki. Generalną zasadą jest również przerywanie prac, gdy temperatura spada w ciągu doby poniżej 5°C.Warto jednak wiedzieć, że niektóre tynki cienkowarstwowe, dzięki zastosowanym domieszkom, można układać również w temperaturach zbliżonych do 0°C. Informacja o specjalnych właściwościach powłoki musi się jednak znajdować na opakowaniu.
Podobne zasady jak w przypadku tynków należy stosować wykonując elewacje z okładzin mocowanych do ściany zaprawą klejową (np. kształtki z klinkieru).
Przez cały rok (nawet zimą w niskiej temperaturze) można natomiast wykonywać elewacje montowane na ruszcie.
Tynki...
...można podzielić na grubo- i cienkowarstwowe. O tym, którego z nich należy użyć, decyduje stan podłoża oraz jego struktura.Tradycyjne ‘tynki grubowarstwowe` (15-20 mm) można nakładać na ściany wykonane z cegły, pustaków ceramicznych, ceramiki poryzowanej, bloczków keramzytowych i silikatowych oraz betonu komórkowego. Ten rodzaj elewacji jest szczególnie przydatny wówczas, gdy elementy ścienne nie są zbyt równe. Tynkami grubowarstwowymi pokrywa się najczęściej ściany trójwarstwowe (z warstwą elewacyjną wzniesioną z pustaków ceramicznych lub zwykłych cegieł) oraz jednowarstwowe.
Tynki grubowarstwowe cementowo-wapienne przygotowywane są przeważnie na placu budowy. Dawniej poszczególne składniki dobierano w odpowiednich proporcjach (cement, wapno, piasek – 1:1:6) i łączono w jednorodną masę, a obecnie coraz częściej stosuje się gotowe, fabrycznie skomponowane mieszanki. Oprócz składników już wymienionych zawierają one przeważnie dodatki poprawiające urabialność zaprawy oraz regulujące szybkość jej wysychania.
Nakładanie tynku może odbywać się ręcznie (pacą) lub mechanicznie (agregatem), ale w każdym przypadku wymaga wysokich umiejętności oraz doświadczenia. Prace składają się z trzech etapów – wykonania obrzutki, narzutu i powłoki dekoracyjnej. Pierwsze dwie warstwy są szczególnie ważne w przypadku tynków przygotowywanych na budowie. Natomiast tynki gotowe nakładane agregatem wymagają jednej warstwy podkładowej.
Obrzutka ma grubość 2–4 mm. Jej zadaniem jest zapewnienie lepszej przyczepności tynku do podłoża. Wykonuje się ją z rzadkiej zaprawy cementowej (z dodatkami wapna lub specjalnych emulsji). Obrzutkę rozpoczyna się od góry ściany przy pomocy czerpaka lub kielni.
Drugą warstwą jest narzut. Musi on być położony bardzo precyzyjnie, ponieważ od dokładności z jaką zostanie wykonany zależy wygląd przyszłej elewacji. Małe niedokładności może „zamaskować” późniejsza faktura zewnętrzna, ale duże będą dobrze widoczne, ponieważ światło słoneczne inaczej odbija się od poszczególnych płaszczyzn. Tynk kładziony jest najczęściej z wykorzystaniem tzw. pasów kierunkowych lub listew tynkarskich. Pierwsze z tych rozwiązań polega na narzuceniu odcinków zaprawy w odległościach około 1,5 m. Po stwardnieniu służą one jako odnośniki dla łaty wyrównującej powierzchnię narzutu. Listwy tynkarskie wykonane są z cienkiej blachy i mocuje się je do ściany przy pomocy niewielkiej ilości zaprawy szybkowiążącej. Następnie po nałożeniu obrzutu prowadzi się po nich łatę ściągającą nadmiar zaprawy.
Marek Żelkowski
Pobierz wersję pdf: Elewacje
