W procesie widzenia - także światła - najważniejsze nie są wcale oczy, lecz mózg. To on zbiera wszystkie dane i je interpretuje. Nasze wrażenia są często sprzeczne z fizyczną charakterystyką źródła światła.
Także nasza zdolność do poprawnej oceny barw przedmiotów jest bardzo skomplikowana.
Przy zmianie oświetlenia z naturalnego na sztuczne zmieni się np. odcień ścian w pomieszczeniu, ponadto źle oddające barwy oświetlenie w kuchni i jadalni może zepsuć wygląd żywności oraz gotowych potraw.
Parametry światła
Natężenie światła. Wartość tego parametru mówi o tym, jak intensywnie oświetlona jest dana powierzchnia (przedmiot). Jego wartość podaje się w luksach (lx).
Minimalne wymagane natężenie światła w danym miejscu zależy od rodzaju naszej aktywności np.:
- 300-500 lx czytanie;
- 500-750 lx robienie szkiców i rysunków;
- 1000-1500 lx szycie, prace wymagające precyzji;
- 10 000-100 000 lx w polu operacyjnym chirurga.
Strumień świetlny. To ilość światła emitowana przez jego źródło. Ten parametr pozwala porównywać np. żarówki i świetlówki, gdyż z powodu zupełnie innej konstrukcji potrzebują innej ilości energii, by dać tyle samo światła. Wielkość strumienia świetlnego podaje się w lumenach (lm). Informacja ta znajduje się na opakowaniach świetlówek, ale jako wartość bardziej przemawiająca do wyobraźni, podaje się też jaką moc miałaby klasyczna żarówka emitująca taki sam strumień świetlny.
Skuteczność świetlna. Jest to stosunek wielkości strumienia świetlnego (ilości emitowanego światła) do pobieranej mocy prądu. Wartość tego parametru jest miarą energooszczędności - im jest wyższa, tym źródło światła jest bardziej energooszczędne. Najmniejszą skuteczność świetlną mają tradycyjne żarówki, bo w nich większość energii zamieniana jest na ciepło. Jednostką jest lumen/wat (lm/W).
Temperatura barwowa. Pozwala bardzo prosto (jedną liczbą) opisać barwę emitowanego światła. Ciało doskonale czarne rozgrzane do określonej temperatury emituje światło o konkretnej barwie, z którą można porównać np. barwę światła żarówki. Im jest niższa, tym bliżej światłu do czerwieni, i odbieramy je jako cieplejsze, bo taką barwę ma światło ogniska czy świecy. Na drugim krańcu skali znajduje się światło białe i niebieskawobiałe, odbierane jako "chłodne" (to barwa intensywnego światła słonecznego).
Uwaga! Wartość temperatury barwowej informuje, czy światło pochodzące z danego źródła jest odbierane przez człowieka jako ciepłe lub chłodne, nie przesądza jednak, czy będziemy w stanie prawidłowo ocenić barwy oświetlonych nim przedmiotów. Temperaturę barwową podaje się w kelwinach (K).
Oddanie barw. Nie w każdym świetle jesteśmy w stanie poprawnie ocenić barwy przedmiotów. Nie mamy z tym problemów przy świetle żarówek i najlepszych świetlówek (trójpasmowych i de Luxe). Dlatego inne źródła światła porównuje się pod tym względem właśnie z tradycyjnymi żarówkami. Natomiast standardowe świetlówki, a tym bardziej różnego rodzaju lampy służące jako oświetlenie zewnętrzne potrafią bardzo zafałszowywać naturalne barwy przedmiotów.
By porównać różne źródła światła, wyznacza się tzw. wskaźnik oddawania barw, jednak właściwa interpretacja jego wartości jest bardzo trudna.
Jarosław Antkiewicz
Na rysunku otwierającym: Światło odbierane jako zimne musi być bardziej intensywne byśmy uważali je za wystarczające
Dodaj komentarz