- Kto prowadzi ewidencję zabytków?
- Jakie są obowiązki właściciela nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków?
- Jakie są korzyści wpisania nieruchomości do rejestru zabytków?
- Czy obiekt wpisany do rejestru zabytków można rozebrać?
Kto prowadzi ewidencję zabytków?
Na początek należy wyjaśnić pewną nieścisłość. Gminną ewidencję zabytków prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Rejestr zabytków zaś wojewódzki konserwator zabytków. To dwa różne spisy, choć od pewnego czasu dąży się do ich ujednolicenia. Spis pierwszy jest zwykle obszerniejszy - to, że dom wpisano do gminnej ewidencji zabytków wcale nie oznacza, że znajdziemy go w rejestrze prowadzonym przez wojewódzkiego konserwatora.
W myśl ustawy (o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), "zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową".
Zabytek nieruchomy (czyli dom, kamienicę itp.) wpisuje się do rejestru zabytków na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela budynku, ewentualnie użytkownika wieczystego gruntu, na którym go posadowiono. Co ważne, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania. Wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków ujawnia się w jej księdze wieczystej.
Wpis do gminnej ewidencji zabytków następuje na podstawie zarządzenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (zależnie od rodzaju gminy). Ponieważ nie jest to decyzja administracyjna (nie ma postępowania), właściciel budynku nie musi nawet wiedzieć, że jego nieruchomość znalazła się w takim spisie.
Wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków nakłada na jej właściciela szereg obowiązków. Ma on między innymi:
- zabezpieczyć i utrzymać zabytek i jego otoczenie w jak najlepszym stanie;
- korzystać z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
- zapewnić warunki jego naukowego badania i dokumentowania.
Obecność w rejestrze zabytków uniemożliwia rozbiórkę czy wyburzenie budynku (przynajmniej teoretycznie). Prowadzenie wszelkich robót (odbudowy, przebudowy, remontu) wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a ściślej - przebudowę, rozbudowę itp., jednak według tej samej procedury. Ale zanim złożymy stosowny wniosek, musimy uzyskać zgodę wojewódzkiego konserwatora zabytków na przeprowadzenie dokładnie opisanych prac.
Wpis do gminnej ewidencji nie nakłada na właściciela budynku obowiązków związanych np. z konserwacją zabytku, ale gdy idzie o możliwości jego przebudowy czy rozbudowy, wprowadza podobne ograniczenia jak wpis do rejestru. Prace budowlane można prowadzić tylko w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Jakie są korzyści wpisania nieruchomości do rejestru zabytków?
Teraz trochę o korzyściach.
Właściciel budynku wpisanego do rejestru zabytków może ubiegać się o dotację na prace konserwatorskie i restauratorskie oraz roboty budowlane prowadzone przy tym obiekcie. Dotacje przyznają minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz wojewódzki konserwator zabytków. Dofinansowanie jest wypłacane na podstawie kosztorysu, zaakceptowanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków (lub ministra kultury, jeżeli zabytek jest na Liście Skarbów Dziedzictwa), na prace, które zostaną przeprowadzone w roku złożenia wniosku o dotację lub następnym, albo zostały wykonane w ciągu poprzednich trzech lat.
Dopłata z budżetu państwa może wynosić do 50% nakładów koniecznych na wykonanie robót, a jeżeli zabytek ma wyjątkową wartość historyczną, artystyczną lub naukową albo wymaga prac złożonych pod względem technologicznym, dotacja może być udzielona w wysokości do 100% kosztów. Na zwrot całości zainwestowanych środków można liczyć także wtedy, gdy stan zabytku wymaga niezwłocznego podjęcia prac.
Właściciel domu wpisanego do rejestru zabytków może również uzyskać zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości. Pod warunkiem jego utrzymania i konserwacji zgodnie z przepisami o ochronie zabytków. Zwolnienie nie dotyczy budynków / ich części wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Od pewnego czasu, na korzyści podobne do tych, przysługujących posiadaczom nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, mogą liczyć właściciele obiektów z gminnych ewidencji zabytków. W tym przypadku, o dotacjach i zwolnieniach z podatków decydują odpowiednie organy samorządu terytorialnego.
Czy obiekt wpisany do rejestru zabytków można rozebrać?
Właścicieli budynków w bardzo złym stanie interesuje jeszcze odpowiedź na pytanie, czy taki obiekt wolno rozebrać?
Jak napisaliśmy już wcześniej - nie. Chyba że dom (albo to, co z niego zostało) zostanie wykreślony z rejestru zabytków. Zgodnie z ustawą, może się tak zdarzyć, jeśli zabytek uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej. Albo gdy jego wartość, będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru, nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych. Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z rejestru jest wszczynane z urzędu, bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym się on znajduje. Wykreślenia z rejestru dokonuje, w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, Generalny Konserwator Zabytków.
Janusz Werner
Na zdjęciu otwierającym: Zdarza się, że właściciel domu wpisanego do gminnej ewidencji zabytków nie ma pojęcia, że budynek znalazł się w tym spisie. (fot. A. Papliński)
Zdaniem naszych Czytelników
Zdaniem Czytelnika
26 May 2023, 21:10
Komentarz dodany przez Anna: Mam dom wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków. CY jest szansa ze konserwator zgodzi się na rozbudowę tylnej części domu ? Chce dobudować na tym samum poziomie 3 pokoje.
Zdaniem Czytelnika
19 May 2023, 01:18
Komentarz dodany przez MB: Mam stary dom wpisany w rejestr zabytków czy jest możliwość sprzedania takiego domu beż działki ma on piwnice z kamienie pod nim i oborę
Zdaniem Czytelnika
29 Apr 2023, 06:59
Komentarz dodany przez Alicja: Dzień dobry, mieszkam w budynku dużej wspólnoty 7lokatorwo wykupione wszystkie mieszkania mamy zarządce przez nas znaleziony. Budynek jest wpisany w rejestr zabytków tylko. Cały się sypie dachówki lecą elewacja odpada. Sąsiedzi chcą robić cały remont ...
podczytywacz
16 Oct 2022, 21:39
41 minut temu, Gość Anna napisał: Czy konserwator dopuści rozbudowę? Zapytaj konserwatora... To trochę zależy od opisu budynku - zdarzają się przypadki, że zabytkowy jest np front budynku i jego rozbudowa, nie naruszająca tegoż frontu może być dopuszczalna...
Gość Anna
16 Oct 2022, 20:53
Mam taki dom. Chciałabym go wyremontować i rozbudować. Od tylnej strony chce go przedłużyć o 5 metrów i zrobic dwa pokoje na tym samym poziomie. Czy konserwator dopuści rozbudowę?
Budujemy Dom - budownictwo ogólne
12 Aug 2021, 09:38
Dodam, że można przeczytac całą ustawę o ochronie zabytków https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ochrona-zabytkow-i-opieka-nad-zabytkami-17051617 Wyciąg z ustaw itd. itp. Myślę, ze warto zasięgnąć wiedzy w takiej instytucji w Twoim województwie. Ale na początek "Zakres ...
Elfir
11 Aug 2021, 16:01
Ochrona konserwatorska oznacza, że masz ograniczone możliwości zmiany wyglądu elewacji, rozbudowy. Czasem nawet kolorystykę elewacji trzeba ustalać z konserwatorem. Natomiast nie ma problemów z przebudową wewnątrz, wymianą okien na plastikowe, itd. Obiekt o wartościach kulturowych ...
Gość Problem
10 Aug 2021, 17:40
Witam mam pytanie odnośnie określenia ,, nieruchomości znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej ,na terenie nieruchomości znajduje się obiekt o wartościach kulturowych, co to oznacza dla właściciela obiektu mieszkalnego. za odpowiedz dziekuję.
Budujemy Dom - budownictwo ogólne
30 Jun 2021, 09:02
47 minut temu, Gość Wlo napisał: Mój dom ma ledwo 40 lat i też wylądował w gminnej ewidencji zabytków. Jak można to odkręcić, bo to wygląda na pomyłkę? Może być wpisany do rejestru zabytków lub być pod opieka konserwatora. Musisz znać rys historyczny ...
Gość Wlo
30 Jun 2021, 08:10
Mój dom ma ledwo 40 lat i też wylądował w gminnej ewidencji zabytków. Jak można to odkręcić, bo to wygląda na pomyłkę?
aru
23 Mar 2021, 11:23
a ja się spotkałem z tym, że podpalacz siedzi i to nie tylko ten, co zapałkę przyłożył...
Gość Obserwator
23 Mar 2021, 11:19
Spotkałem się z tym, że zabytek po prostu spłonął.
Budujemy Dom - budownictwo ogólne
11 Feb 2021, 13:55
Dnia 17.02.2011 o 12:28, Gość asm napisał: A co w przypadku, gdy mój dom wpisuje się nagle, bez mojej wiedzy i (w mojej opinii) bezpodstawnie do rejestru zabytków i dowiaduję się o tym z gazety? Co, jeżeli nie stać mnie na zachcianki konserwatora zabytków? Co, jeżeli ...
Gość Elzbieta Nowicka
10 Feb 2021, 16:56
mam dwor wpisany do rejestru zabytkow a konserwator omija nas szerokom lukiem albo zza plotu fotografuje incognito boi sie zebym go nie opieprzyla ze budzt panstwa daje na zabytki prywatne minimalnie a tylko na swiatynie a ja nie mam wojka biskupa ...
Budujemy Dom - działka i dom
02 Dec 2020, 12:47
Dnia 29.11.2020 o 19:58, Gość Bogdan napisał: Mój dom został wpisany do gminnego rejestru zbytków (2016r), Gminna może być ewidencja zabytków, tę prowadzi wójt/burmistrz/prezydent miasta. Rejestr zabytków prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Pierwsza ...
Elfir
30 Nov 2020, 15:35
teściowie odziedziczyli stary wiejki dom wpisany do rejestru. Czekają aż się zawali. Pusta działka o wiele więcej warta będzie.
Gość Bogdan
29 Nov 2020, 19:58
Mój dom został wpisany do gminnego rejestru zbytków (2016r), na ulicy przy której stoi panuje bardzo duże natężenie ruchu.W 2015 roku prowadziłem remont kapitalny a jakieś 2 lata temu za zgodą gminy zbudowałem nowy płot, który teraz pęka .Czy w związku z tym istnieje jakaś ochrona ...
zenek
21 Jun 2020, 16:03
58 minut temu, Gość Nowak napisał: Czy dom prawie 300 letni nie do remontu może być wpisany jako zabytek? jak nie jest do remontu, tylko w dobrym stanie - to po co ci ten rejestr. Bedziesz miał ograniczenia. Gdyby był do remontu - to może bys coś tam dostał ...
Gość Nowak
21 Jun 2020, 15:03
Czy dom prawie 300 letni nie do remontu może być wpisany jako zabytek?
Gość Martin
23 Jan 2018, 21:11
Witam,mam pytanie. Mianowicie mam zamiar kupić dom wraz z działką,lecz w rejestrze gruntów jest napisane "działka objęta formą ochrony przyrody-rejestr zabytków" Ktoś mi może wyjaśnić o co chodzi dokładnie? z Góry dziękuję.
Budujemy Dom - budownictwo ogólne
21 Dec 2017, 11:58
Dlaczego ktoś ma być chory psychicznie skoro wpisał budynek na listę zabytków?
retrofood
21 Dec 2017, 11:16
13 minut temu, Budujemy Dom - budownictwo ogólne napisał: Dlaczego? Kogo i czego dotyczy pytanie?
Budujemy Dom - budownictwo ogólne
21 Dec 2017, 11:02
Dlaczego? Stara kamienica, czy budynek mieszkalny wielorodzinny, w którym ja mieszkałem był pod opieką konserwatora. A z tego co wiem Wojewódzki Konserwator Zabytków był przy zdrowych zmysłach. Przytaczałem ustawę, w której były takie zagadnienia poruszone. Podatki to pół ...
retrofood
21 Dec 2017, 11:00
Dnia 17.02.2011 o 12:28, Gość asm napisał: Co, jeżeli nie mogę starać się o żadne dofinansowania, bo dom jest mniej zabytkowy niż inne zabytki? Nie ma domów mniej i bardziej zabytkowych tak jak nie ma kobiet mniej lub bardziej w ciąży.
Gość SK
21 Dec 2017, 10:50
Tylko osoba niezrównoważona psychicznie może wpisać dom do rejestru zabytków. Niech raczej siebie zarejestruje do dobrego psychiatry.
Pomocnik
17 Feb 2011, 12:28
Mój dom został wpisany do gminnego rejestru zabytków. Czy to jest korzystne? Pełna treść artykułu pod adresem:https://budujemydom.pl/budowlane-abc/poradnik-prawny/porady/7497-czy-wpisanie-domu-do-rejestru-zabytkow-jest-korzystne
Gość asm
17 Feb 2011, 12:28
A co w przypadku, gdy mój dom wpisuje się nagle, bez mojej wiedzy i (w mojej opinii) bezpodstawnie do rejestru zabytków i dowiaduję się o tym z gazety? Co, jeżeli nie stać mnie na zachcianki konserwatora zabytków? Co, jeżeli nie mogę starać się o żadne dofinansowania, bo dom jest ...