Usprawnienie wentylacji grawitacyjnej i odgrzybianie wnętrz

Odpowiedź eksperta: Naloty pleśni na ścianie czy suficie, podobnie jak zapach stęchlizny, są oznaką długotrwałego zawilgocenie pomieszczeń, najczęściej spowodowanego złą wentylacją.

Zawilgoceniu wnętrza sprzyjają też mostki cieplne (miejsca o słabej izolacyjności cieplnej), w których wykrapla się para wodna zawarta w powietrzu. Warunki takie sprzyjają rozwojowi grzybów pleśniowych, które szkodliwie wpływają na zdrowie mieszkańców i powodują niszczenie samego budynku.

Nalot pleśni najczęściej pojawia się w narożnikach ścian zewnętrznych, pod oknami, a także w miejscach o ograniczonym przepływie powietrza np. za szafami. Gdy wyczuwamy zapach stęchlizny, a nie ma widocznych śladów pleśni, warto sprawdzić czy nie pojawiła się ona w miejscach niewidocznych.

Opisane przez Pana objawy wymagają szybkiej interwencji, mającej na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się grzybów. Jeśli tego nie zrobimy, z czasem znacznie trudniej będzie je usunąć.

Bardzo często warunki sprzyjające rozwojowi grzybów powstają również po remoncie starego domu, w którym wcześniej nie było takich śladów. Wymiana okien na szczelne oraz ocieplenie ścian zewnętrznych zamykają praktycznie drogę odprowadzenia pary wodnej zawartej w powietrzu na zewnątrz, co w konsekwencji prowadzi do utrzymywania się w domu stałej wysokiej wilgotności powietrza sprzyjającej rozwojowi pleśni.

Może cię zainteresować

Czym się kierować przy wyborze drzwi wewnętrznych? Jak przebiega szczelny montaż okien w technologii Soudal Window System? Kiedy prostota i minimalizm spotykają się z nowoczesnością. Dom w stylu stodoły Skąd się bierze popularność ościeżnic stalowych? Wianki okolicznościowe i inne ozdoby do dekoracji drzwi. Przewodnik kreatywnego dekorowania Co zrobić gdy drzwi balkonowe się nie domykają? Wyłazy dachowe - jaki model wybrać? Ile powinno być od okna do sufitu? Na jakiej wysokości umieścić okno? Ile kosztuje moskitiera na okno balkonowe? Metamorfoza drzwi wejściowych metodą DIY Jakie parametry decydują o bezpieczeństwie zapewnianym przez zamki i wkładki? Co daje anodowanie aluminium? Co to za kolor Winchester? Co to jest szkło ornamentowe? Jakie okna wybrać od południa, jakie od północy? Lekkie konstrukcje z drewna klejonego z powłoką PVC Okna i drzwi w 2024 roku. Jakie trendy będą obowiązywały? Czy okna mogą otwierać się na zewnątrz? Dlaczego warto zdecydować się na stolarkę pozbawioną progów? Pora na nowe okna. Jak przygotować się do wymiany okien w domu i zrealizować ją krok po kroku? Jakie okna przesuwne wybrać? Jakie są zalety parapetów z konglomeratu? Jak je pielęgnować? Czy istnieją okna przez które nie widać wnętrza? Rolety zewnętrzne w nowo projektowanym budynku - co powinniśmy o nich wiedzieć? Wybieramy komfortowe drzwi do wnętrz Prawidłowy montaż okien energooszczędnych Okna na straży bezpieczeństwa Jaka roleta na skośne okno? Jak zasłonić okna na parterze? Jaki jest proces produkcji szyby zespolonej? Jak włączyć czytnik linii papilarnych? Jak zapobiegać kondensacji pary wodnej na oknach dachowych? Proste i szybkie w obsłudze kraty rolowane - rodzaje, montaż LINEAR - okna dla ambitnych realizacji Jak zamontować drzwi techniczne? Jakie są wady i zalety okien nieotwieranych typu FIX? Markizy wolnostojące - zamień ogórd lub taras na miejsce urlopowego wypoczynku Jak myć żaluzje fasadowe? Jak przestawić okna na tryb letni/zimowy?

Zobacz więcej Zwiń

Aby temu zapobiec, przede wszystkim należy zapewnić skuteczną wentylację wszystkich pomieszczeń np. przez wyposażenie okien w nawiewniki i sprawdzenie (udrożnienie) kanałów wentylacyjnych. Dopiero po osiągnięciu dostatecznie niskiej wilgotności można przystąpić do likwidacji zagrzybienia.

Sprawdzenie stopnia zawilgocenia ścian

Przed przystąpieniem do odgrzybiania należy przeprowadzić oględziny miejsc, w których pojawiły się przebarwienia tynku, zmierzyć wilgotność powietrza i temperaturę tej powierzchni. Przyda się do tego wilgotnościomierze i termometr bezdotykowy, którym zmierzymy temperaturę przegrody wykrywając w ten sposób mostki cieplne - miejsca znacznie zimniejsze niż reszta ściany czy stropu.

Korzystając z odpowiednich tabel będzie można stwierdzić czy przy zmierzonych wartościach następuje zjawisko kondensacji pary wodnej i czy trzeba zwiększyć intensywności wentylacji, ograniczyć wytwarzanie pary wodnej (choćby przykrywając garnki podczas gotowania) lub ocieplić chłodne miejsca.

Niekiedy diagnostyka przyczyn zawilgocenia wymaga również sprawdzenia stopnia nawodnienia wnętrza muru. Z dużą dokładnością można to zrobić metodą suszarkową.

Przy użyciu wiertła koronowego (sięgającego na potrzebną głębokość ściany) pobieramy próbkę. Ważymy ją i umieszczamy w piekarniku nastawionym na temperaturę 105°C. Co pewien czas ważymy ją, aż do momentu ustalenia się stałej masy. Różnica pomiędzy wartością przed i po wysuszeniu podzielona przez masę próbki suchej określi procentową zawartość wody. Optymalne jest 5-6%. Uzyskany wynik pozwoli ocenić stan zawilgocenia muru i dobrać właściwą metodę osuszania.

Wilgotność powietrza i skuteczna wentylacja

Jako wskaźnik jakości powietrza przyjmuje się m.in. jego wilgotność. Jej poziom zależy od intensywności wytwarzania pary wodnej w wyniku oddychania mieszkańców, parowania roślin, prania, gotowania czy kąpieli. Szacunkowa ilość powstającej pary wodnej podczas typowego użytkowaniu domu to 2-4 g/m3 h (średnio w ciągu doby).

W budynku o powierzchni 150 m2 oznacza to 20-40 litrów wody do codziennego usuwania. Utrzymanie optymalnej wilgotności względnej pomieszczeń na właściwym poziomie, czyli 45-60%, wymaga wentylacji pomieszczeń ze średnią intensywnością odpowiadającą wskaźnikowi 0,2-0,5 wymiany objętości w ciągu godziny. W takim domu średni strumień powietrza wentylacyjnego wyniesie więc 80-200 m3/h.

Intensywność wentylacji należy również dostosować do warunków atmosferycznych, panujących na zewnątrz. Największe potrzeby wentylacyjne występują w wysokiej temperaturze zewnętrznej.

Instalację projektuje się dostosowując ją do temperatury zewnętrznej +10°C. W niższej, strumień powietrza może być odpowiednio mniejszy. Możliwość zmniejszenia strumienia zimnego powietrza wentylacyjnego wiąże się z małą zawartością pary wodnej w nawiewanym powietrzu zewnętrznym.

Nawiew o temperaturze np. -15°C i wilgotności 70% zwiera ok. 1 gram pary wodnej w m3, ale powietrze podgrzane w pomieszczeniu do 20°C może dodatkowo wchłonąć do 17 g wody. Natomiast doprowadzone do wnętrz powietrza o temperaturze +10°C i wilgotności 70% zawiera już ok. 7 g/m3 wody i po ogrzaniu usunie ją tylko do poziomu ok. 10 g/m3, zmniejszając wilgotność w zależności od intensywności wentylacji.

Utrzymanie właściwego klimatu w domu wymaga więc zapewnienia możliwości regulacji wymiany powietrza, zależnie od warunków zewnętrznych i rodzaju pomieszczenia.

Zbyt intensywna wymiana w niskiej temperaturze zewnętrznej prowadzi bowiem do nadmiernego wysuszenia powietrza we wnętrzach, co nie tylko negatywnie wpływa na samopoczucie mieszkańców, ale może też powodować szkody w wyposażeniu np. rozsychanie się mebli, podłóg, wyładowania elektrostatyczne, jak i niepotrzebne straty energii zużywanej na ogrzewanie.

Wentylacja ze wspomaganiem

Wentylacja grawitacyjna pracuje z bardzo zmienną wydajnością, która zależy od warunków zewnętrznych. W budynkach ze szczelną stolarką okienną i drzwiową nie zawsze jest skuteczna. Niemniej ze względu na niewielkie koszty instalacyjne, prostotę działania i bezawaryjność nadal jest powszechnie stosowana w domach jednorodzinnych. Przy odpowiednim dodatkowym wyposażeniu i przeciętnych warunkach użytkowania może jednak dobrze pełnić swoją funkcję.

Aby tak było niezbędnym elementem takiego systemu są nawiewniki (najczęściej okienne), które zapewniają dopływ powietrza zewnętrznego do wnętrz. Najlepiej jeśli automatycznie będą regulować przepływ zależnie od różnicy ciśnienia lub wilgotności powietrza (modele higrosterowane). Potrzebny będzie również wentylator, zamontowany w kanale wywiewnym. Będzie on zapewniał utrzymanie odpowiedniego ciągu wentylacyjnego.

System z wspomagającym wentylatorem to tzw. wentylacja hybrydowa, obecnie coraz częściej montowana w domach jednorodzinnych. Umożliwia ona utrzymanie optymalnej wymiany powietrza niezależnie od warunków atmosferycznych panujących na zewnątrz. Problemu zbyt dużej wilgotności powietrza oczywiście można uniknąć wyposażając dom w wentylację mechaniczną, najlepiej z odzyskiem ciepła. Niestety, nadal, tylko część inwestorów się na nią decyduje. W remontowanym domu jest dość trudna do wykonania i niestety kosztowna.

Usuwanie pleśni i ochrona przed ponownym zagrzybieniem

Usunięcie pleśni, przy powierzchniowym zagrzybieniu, polega na spryskaniu jej środkiem grzybobójczym (zawierającym chlor), dokładnym zeskrobaniu nalotu i wyszorowaniu powierzchni przy pomocy twardej szczotki. Pleśni nie można usuwać na sucho, gdyż w ten sposób rozsiewa się zarodniki grzyba, który może pojawić się w innym miejscu.

Po spryskaniu ściany preparatem grzybobójczym wykwity pleśni usuwa się szczotką ze sztywnym włosiem. (fot. Fotolia)

Uzyskanie właściwej wilgotności powietrza to najważniejszy czynnik walki z pleśnią i innymi grzybami. Niezbędne jest również trwałe osuszenie ścian, np. przez intensywne wietrzenie lub za pomocą osuszacza. Dopiero połączenie tych dwóch czynników może zabezpieczyć przed ponownym rozwojem grzybów. Ich zarodniki mogą bowiem przetrwać w ścianie przez dłuższy czas i uaktywnić się przy wzroście wilgotności powietrza.

Niestety żadna metoda nie da 100% gwarancji, że po osuszaniu w narożnikach ścian i w innych zakamarkach uda się obniżyć wilgotność podłoża do właściwego poziomu. Wskazane jest więc przeprowadzenie dodatkowych zabiegów, niszczących zarodniki i grzybnie oraz zastosowanie fungicydów o długim okresie działania.

Powierzchnie zaatakowane grzybnią należy spryskać lub środek nałożyć pędzlem. W miejscach bardzo zainfekowanych proces trzeba powtórzyć. W trakcie prac pomieszczenie należy intensywnie wietrzyć. (fot. Pilmas)

Skuteczną, łatwą i stosunkowo tanią metodą odgrzybiania, a także dezynfekcji i usunięcia zapachu stęchlizny jest ozonowanie. Ozon, który jest odmianą tlenu; ma bardzo silne własności utleniające i bakteriobójcze - znacznie wyższe niż chlor. Wytwarzany jest przez generatory ozonowe, w których przepływające powietrze - podobnie jak podczas burzy - podaje się wyładowaniom elektrycznym o wysokim napięciu.

Ozon ulega samoistnemu rozpadowi do zwykłego tlenu, przy czym okres rozpadu połowicznego w powietrzu wynosi ok. 0,5 h. Proces ten nie wytwarza substancji toksycznych, nie wpływa negatywnie na samopoczucie mieszkańców. Natomiast produkuje czysty tlen. Parametry ozonowania - stężenie oraz czas trwania - dobiera się indywidualnie, zależnie od skażenia i kubatury pomieszczenia.

Podobną, ale znacznie dłuższą dezynfekcję, można przeprowadzić przy użyciu lamp ultrafioletowych, których działanie również powoduje wytwarzanie ozonu. Jednak mają one krótkotrwałe działanie i jeśli podłoże nie osiągnęło dostatecznie małej wilgotności nie gwarantują pełnego zabezpieczenia przed wtórnym zagrzybieniem.

Długotrwałą ochronę przed ponownym pojawieniem się pleśni zapewni natomiast zastosowanie chemicznych środków grzybobójczych nakładanych na podłoże pędzlem. Ze względu na ich toksyczność, mogą być stosowane w dwóch formach - jako powłoki nakładane na surowy mur i następnie otynkowywane lub aplikowane na tynk, przeznaczony do malowania (jako warstwę podkładową pod farby).

Dobór preparatu zależy od stanu i głębokości zagrzybienia podłoża. Mocno zainfekowane, kruszące się tynki wymagają skucia i po nałożeniu fungicydu ponownego otynkowania. Natomiast na powierzchniowe porażenia pleśnią, po dezynfekcji i mechanicznym usunięciu nalotu, można zastosować preparat przeznaczony pod powłoki malarskie. Dodatkowe profilaktyczne zabezpieczenie zapewniają też dyspersyjne farby ścienne zawierające składniki grzybobójcze nietoksyczne dla ludzi.

Redakcja BudujemyDom