Wyburzanie ścian, czyli zmiana układu wnętrz w domu z lat 70.

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie są rodzaje ścian wewnętrznych i w jaki sposób można dokonać ich rozbiórki?
• Jak wyburzyć murowaną i szkieletową ścianę działową?
• Jak wykonać podciąg zamiast ściany nośnej?
• Jak zamurować stare otwory drzwiowe i wykuć nowe?
• Jak postawić lekkie ścianki szkieletowe?

W piętrowym domu z lat 70. przeprowadzono generalny remont. Wcześniej w budynku można było urządzić dwa mieszkania, kuchnie i niewielkie łazienki były na parterze i na piętrze. Po zmianach pokoje na parterze miały tworzyć częściowo otwartą przestrzeń. Kuchnia na górze przestała być potrzebna - jej miejsce zajęła duża łazienka (w zasadzie pokój kąpielowy), zaplanowano też gabinet.

W czasie prac trzy pokoje na parterze połączono, otwierając je na siebie. Wymagało to rozebrania fragmentów dwóch ścian nośnych (choć jedna podpierała tylko ścianę górnej kondygnacji). Konieczne były zatem podciągi, które przejęły obciążenia wcześniej przenoszone przez mury. Zlikwidowano dwoje wewnętrznych drzwi. Zamiast okna i wąskiego wyjścia na ogródek pojawiły się wygodniejsze, dwuskrzydłowe drzwi z doświetlem.

Na piętrze układ pomieszczeń i ich przeznaczenie zmieniono mocniej. Oznaczało to rozebranie kilku ścian i dostawienie w innych miejscach lekkich ścianek szkieletowych. Tu także zamurowano niektóre drzwi, gdzie indziej przebijając otwór na nowe.

Korzystanie z separatora Festool CT CT-VA-20

Separator przeznaczony do współpracy z odkurzaczami Festool CT (CT 26/36/48). Urządzenie nadaje się nawet do pracy w miejscach o bardzo dużym zapyleniu. Separator CT CT-VA-20 służy do odsysania wszelkiego rodzaju pyłów, wiórów, a nawet drobnego gruzu powstających przy szlifowaniu, cięciu czy bruzdowaniu.

Ściany wewnątrz domu - nośne i działowe

W środku domu mamy dwa rodzaje ścian: nośne i działowe. Ściana nośna jest elementem konstrukcji budynku odpowiedzialnym za przenoszenie obciążeń z dachu, stropu, ścian wyższych kondygnacji na fundamenty, ewentualnie inne elementy konstrukcyjne. Ściana działowa to przegroda wewnętrzna, która po prostu oddziela pomieszczenia. Nie pełni funkcji konstrukcyjnej, przenosi jedynie ciężar własny i zamocowanych na niej elementów. Z pewnością działową jest każda lekka ścianka szkieletowa. W przypadku ścian murowanych, na rodzaj (funkcję) może wskazywać grubość przegrody - działowe razem z tynkiem mają 10-16 cm, grubość nośnych przekracza 20 cm.

Ściany działowe można usuwać bez żadnych formalności, ale murowanych - szczególnie w starszych budynkach - lepiej nie ruszać bez uprzedniej konsultacji z architektem lub konstruktorem. Może się bowiem zdarzyć, że murowana ściana działowa podpiera taką samą przegrodę na wyższej kondygnacji i wtedy absolutnie nie wolno jej tak po prostu rozebrać. O niespodzianki nietrudno w lokalach odbudowywanych i dzielonych na mniejsze w pierwszych latach po wojnie. Dostawiane z potrzeby chwili ścianki działowe mogą opierać się na stropie, podpartym od dołu inną ścianą działową - jeśli ją rozbierzemy, katastrofa budowlana gotowa.

Może cię zainteresować

Jak i czym przeprowadzić prace rozbiórkowe przy remontach i modernizacji domu? Czy aluminium można kleić? Jaka farba na zacieki po zalaniu? Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i pleśni z Twojego domu Jak nie stresować się w czasie budowy? Wymiana okien za grosze. Tak uzyskasz dofinansowanie Zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Praktyczne porady Jakie płyty, profile i akcesoria będą potrzebne do zabudowy poddasza? Wnętrza w duchu glamour z farbami Tikkurila Jak urządzić sypialnię na poddaszu? Jak urządzić wnętrza w stylu loftowym?

Zobacz więcej Zwiń

Równie ryzykowne może być wyburzenie murowanej ściany, teoretycznie tylko działowej, w przedwojennym budynku ze stropami Kleina. W tym rozwiązaniu ścianki wznoszono pod i na szynach/stalowych belkach, będących elementami stropów. Usunięcie przegrody może prowadzić do wygięcia stropu, a nawet jego częściowego zawalenia.

Wyburzenie ściany nośnej to, w myśl prawa budowlanego, przebudowa, a tę należy zgłosić w urzędzie. Niezbędny będzie przygotowany przez uprawnionego konstruktora projekt budowlany. Ścianę konstrukcyjną zastępuje się podciągiem - specjalnie zaprojektowaną belką, która podpiera strop i przejmuje obciążenia pierwotnie przenoszone przez mur. Podciąg opiera się na betonowych poduszkach, projekt może dopuszczać również kilka warstw pełnej cegły. Jeśli obciążenia, które przenosi na ściany w miejscu oparcia są zbyt duże, stawia się go na stalowych lub żelbetowych filarach. Szerokość wyburzenia zazwyczaj nie przekracza 5 m.

Podciągi opiera się na przygotowanych wcześniej betonowych poduszkach (fot. po lewej) albo filarach z żelbetu (fot. po prawej) lub stali.

Korzystanie ze szlifierki Festool DSC AGC 18

Szlifierka Festool DSC AGC 18 to poręczna i stosunkowo lekka szlifierka akumulatorowa o maksymalnej średnicy tarczy 125 mm.

Wyburzamy ścianę działową

Zaczynamy od ustalenia, czy w przeznaczonym do usunięcia murze biegną rury, instalacja elektryczna bądź przewody wentylacyjne. Fragmentu ściany z kanałami wentylacyjnymi nie można usuwać, w przypadku instalacji należy zaplanować zmianę ich przebiegu. Oczywiście, prace prowadzi się przy odłączonych mediach. Jeśli posadzka nie będzie wymieniana, trzeba ją zabezpieczyć. Folia i karton nie stanowią wystarczającej ochrony przed spadającym gruzem, dlatego zaleca się wykorzystanie płyt drewnopochodnych. Gruz, w zależności od możliwości, wynosi się albo usuwa przez okno. Najlepiej, gdy trafia wprost do podstawionego kontenera - na parterze można użyć drewnianej pochylni, na wyższych kondygnacjach sprawdzi się zsyp segmentowy.

Rozbiórkę ściany murowanej zaczyna się od wykucia jednej cegły czy pustaka spod samego stropu, w środku jej długości. Można to zrobić młotkiem i przecinakiem bądź młotowiertarką. Urządzeniami z udarem trzeba posługiwać się ostrożnie, żeby nie uszkodzić przegród, których nie planujemy wyburzać.

Następnie poszerza się uzyskany otwór, po czym - cegła po cegle - zdejmuje kolejne warstwy. To metoda czasochłonna, ale najbezpieczniejsza. Po oczyszczeniu pełne cegły da się ponownie wykorzystać. Warto wiedzieć, że murowane ściany działowe wznoszono jako samonośne, albo (jeśli były cienkie, z cegły stawianej na sztorc) zbrojono je prętami lub płaskownikami, umieszczanymi w co 3-4 spoinie poziomej. Zazwyczaj, ze względu na małą wytrzymałość zaprawy, szczególnie wapiennej, rozbiera się je łatwo. Dobrze zespojonego z murem tynku nie skuwa się przed rozbiórką, jeśli odpada, lepiej go usunąć, żeby ograniczyć pylenie. Z tego samego powodu skuwany tynk zwilża się przed rozpoczęciem prac.

Murowane ściany działowe powinny być połączone z sąsiednimi za pomocą kotew stalowych, albo na tzw. strzępia zazębione (przewiązanie cegieł z obu ścian w kolejnych warstwach). W czasie rozbiórki kotwy odcina się, zaś cegły wiążące przycina do płaszczyzny ściany, która zostaje. Demontaż lekkiej ścianki szkieletowej z płyt gipsowo-kartonowych jest prostszy. Płyty nacina się wyrzynarką lub piłą elektryczną wzdłuż profili pionowych i w poziomie - przy podłodze i suficie. Po ich usunięciu wybiera się wypełniającą ściankę wełnę mineralną, na końcu rozbiera metalowy stelaż. Materiałów raczej nie da się wykorzystać powtórnie.

Usunięcie ścianki szkieletowej (fot. z lewej) jest dość proste, powstałe uszkodzenia i bałagan są dużo mniejsze (fot. z prawej), niż przy rozbiórce przegrody murowanej.

Trzeba pamiętać, że pomieszczenia, które powstaną po zmianie układu wnętrz, muszą spełniać wymogi wskazane w warunkach technicznych. Czyli np. w kuchni należy zapewnić wentylację, instalacji gazowych nie wolno prowadzić przez pomieszczenia mieszkalne, stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi we wnętrzach przeznaczonych na stały pobyt ludzi ma wynosić przynajmniej 1:8...

Jakie korzyści daje serwis elektronarzędzi Festool?

Serwis Festool to nie tylko możliwość naprawy narzędzi w okresie gwarancji. To opieka serwisowa w całym okresie ich użytkowania oraz szybki dostęp do pomocy technicznej i porad. Najwięcej korzyści daje przy tym zarejestrowanie kupionych narzędzi Festool.

Podciąg zamiast ściany nośnej

Jak już napisaliśmy, wyburzenie ściany nośnej wymaga dopełnienia określonych formalności: konsultacji z konstruktorem, przygotowania projektu budowlanego, zgłoszenia przebudowy w urzędzie. Usunięty fragment zastępuje podciąg, który przejmuje obciążenia wcześniej przenoszone przez mur.

Roboty rozpoczyna wycięcie w ścianie otworów (gniazd) na betonowe poduszki, na których zostanie oparty podciąg. To rozwiązanie stosowane przy standardowych obciążeniach, przy większych podciąg opiera się na filarach. W opisywanym budynku zrealizowano oba warianty - w jednej ścianie podciąg opiera się na poduszkach z betonu (klasy C16/20), w innej na filarach z żelbetu. Szerokość takich otwarć zwykle nie przekracza 5 m, przy większych rozpiętościach trzeba stosować tzw. blachownice, czyli stalowe belki spawane na konkretne zamówienie.

Belki stalowe w podciągach projektuje się podwójnie, żeby dało się wykonać bruzdę i osadzić belkę/belki najpierw z jednej strony ściany, a po związaniu betonu z drugiej. Bruzda powinna być minimalnie dłuższa i wyższa od belki, jej głębokość ma być o 2 cm większa od szerokości profilu ze stali, ale nie może przekraczać połowy grubości muru. Przestrzeń między kształtownikiem i murem uzupełnia się drobnoziarnistym betonem C16/20. Do rozbiórki ściany zabieramy się po kilku dniach od wykonania podciągu, po związaniu betonu. Stalowe belki obudowuje się płytami gipsowo-kartonowymi, albo obciąga siatką tynkarską i tynkuje, jak uczyniono w tym przypadku. Zdarza się też zostawianie ich bez wykończenia, stanowią wtedy charakterystyczny element wystroju wnętrza.

Znaczna część ściany działowej z pełnej cegły zostanie rozebrana. Betonowe poduszki pod podciąg są już przygotowane.

Podciąg gotowy, ściana wyburzona - pokoje zostały połączone.

W domach remontowanych raczej nie stosuje się podciągów z żelbetu. Te mogą osiągać większe rozpiętości (do 8 m), ale stwarzają problemy wykonawcze - beton długo wiąże, w tym czasie trzeba tymczasowo podeprzeć strop, zresztą wprowadzenie mieszanki betonowej do szalunku zrobionego pod istniejącym stropem jest mocno utrudnione.

Podciąg widziany z dołu przed wykończeniem. Dwie stalowe belki obleczono siatką tynkarską.

To samo miejsce po zakończeniu prac.

Otwory drzwiowe - usuwamy stare i wycinamy nowe

Zmiana układu wnętrz oznacza konieczność zamurowania niektórych otworów drzwiowych i przebicia nowych w innych miejscach. Do zamurowywania drzwi wykorzystuje się przeważnie pełną cegłę i beton komórkowy. Z tym drugim materiałem sprawa jest prostsza: stosowanie dużych elementów skraca prace, poza tym gazobeton łatwo się docina, więc bloczki można dokładnie dopasować do otworu.

Nowy fragment ściany warto połączyć ze starym murem prętami zbrojeniowymi. W tym celu wierci się w nim otwory, w które po wypełnieniu ich zaprawą murarską wstawia się pręty, trafiające w spoinę poziomą w nowej ścianie. W przypadku zaślepiania otworu w ścianie z cegły tym samym materiałem, wykuwa się co drugi bloczek z istniejącego muru i w ten sposób przewiązuje starą i nową część.

Procedura wycinania nowych drzwi wygląda różnie, w zależności od tego, czy przebijamy się przez ścianę działową czy nośną. Przy działowej niepotrzebne są formalności, można wstawić belkę nadprożową, ale wystarczające będzie wzmocnienie muru nad otworem stalowymi prętami. W przypadku przejścia przez ścianę nośną niezbędne są zgłoszenie i nadproże, zaprojektowane przez konstruktora.

Stary otwór drzwiowy zamurowany bloczkami z betonu komórkowego.

I nowe wejście do tego samego pomieszczenia, nadproże nad drzwiami ze stalowego dwuteownika.

Nadproże w ścianie nośnej przygotowuje się podobnie jak dłuższy podciąg. Czyli najpierw trzeba zrobić betonowe poduszki, potem wykuć bruzdę, która ma być z każdej strony o kilkanaście cm szersza od planowanych drzwi. Na poduszkach opiera się stalową belkę lub belki (w zależności od grubości ściany i przenoszonych obciążeń), a puste przestrzenie wypełnia zaprawą.

Otwór wycina się, gdy beton, w którym obsadzono belkę, zwiąże. Powinien być z każdej strony o 2-3 cm większy od wymiarów zewnętrznych ościeżnicy. Po wyznaczeniu jego zarysu, szlifierką kątową nacina się mur i począwszy od góry wybiera/wykuwa kolejne warstwy cegieł. Nacięcie ma ograniczyć obluzowywanie się cegieł nieprzeznaczonych do usunięcia. W ścianach z gazobetonu otwór na drzwi, po wyciągnięciu górnej warstwy bloczków, można wyciąć piłą.

W opisywanym domu stare otwory drzwiowe zabudowano bloczkami z betonu komórkowego. Nad nowymi dano stalowe dwuteowniki. Zmianę wprowadzono również w konstrukcyjnej ścianie zewnętrznej - miejsce wąskich drzwi i małego okna zajęły drzwi dwuskrzydłowe z doświetlem. Nie było jednak potrzeby robienia nadproża, bo nowa stolarka (o takiej samej szerokości, jak wcześniejsza) zmieściła się pod starym. Wystarczyło rozebranie fragmentu ściany poniżej starego okna.

Zmiana w ścianie zewnętrznej: wąskie drzwi i okno wychodzące na ogródek...

...zastąpiły dwuskrzydłowe drzwi z doświetlem. Tak to wyglądało w czasie robót...

...tak po ich zakończeniu. Szerokość stolarki nie zmieniła się, więc nie było potrzeby przerabiania nadproża.

Nowe ścianki działowe w remontowanym domu

W tym domu nowe przegrody wykonano jako lekkie ścianki szkieletowe. Metalowe profile przymocowano do podłogi, ścian i stropów. Obudowano płytami gipsowo-kartonowymi i wypełniono wełną mineralną. W łazience dano zielone płyty o zwiększonej odporności na wilgoć. Wewnątrz ścianek znalazło się miejsce na peszle z instalacją elektryczną.

Przegrody tego rodzaju wznosi się szybko, nie ma prac mokrych, a roboty wykończeniowe można prowadzić zaraz po ich postawieniu. Nie ma potrzeby skuwania tynku w miejscach połączenia ścianki szkieletowej ze starym murem, ani konieczności usuwania wszystkich warstw podłogi aż do stropu (choć tak byłoby najlepiej).

Ścianę, tak jak w tym przypadku, można ustawić na parkiecie, powinno się tylko pamiętać o podklejeniu profili mocowanych do przegród taśmą akustyczną. Usunięcie posadzki na szerokość nieco większą od grubości ściany i przytwierdzenie jej do stropu jest korzystniejsze ze względu na lepszą dźwiękochronność takiego rozwiązania. Należy też pamiętać o zostawieniu 1 cm luzu pod sufitem (żeby płyty nie pękały w wyniku ugięcia stropu).

W szkieletowych ściankach działowych ukryto przewody instalacji elektrycznej.

Tekst i zdjęcia Janusz Werner